Sot përkujtohet 193-vjetori i lindjes së Elena Gjikës, e njohur me pseudonimin letrar si Dora d’Istria, shkrimtare dhe publiciste që përkrahu lëvizjen e Rilindjes Kombëtare, si dhe lëvizjen kulturore përparimtare të Evropës.

Në moshën 10 vjeçe Elena fliste 9 gjuhë, kurse në moshën 14 vjeçe filloi përkthimin e “Iliadës” së Homerit nga gjermanishtja. Në moshën 16 vjeçe ekspozoi pikturat e saj në Dresden. Studioi në Vjenë e Dresden dhe specializoi në Firence. Jetoi në Rumani, Rusi, Zvicër, Francë, Greqi, Turqi dhe Itali. Është gruaja e parë që u ngjit në maje të bjeshkës më të lartë të Evropës – Mont Blanc në vitin 1860. Kjo ishte Eleni Gjika, me rrënjë shqiptare, e njohur edhe me emrin artistik Dora D Istria.

Njëra ndër gratë më të ngritura të Evropës, në kohën e saj, Elena Gjika u lind në Bukuresht në vitin 1828 nga prindërit shqiptarë. Ajo u bë e njohur gati në tërë Evropën si shkrimtare, feministe, kompozitore, piktore, udhëpërshkruese – grua me një inteligjencë brilante. Ajo ishte revolucionare, kryengritëse, rebele, me shumë ide politike e sociale para kohës se vet. Mbajti korrespondencë të rregullt me De Radën dhe Gjuzepe Garibaldin. Është ndoshta i pari personalitet intelektual që hodhi idenë mbi një federatë ballkanike ku do të hynin të gjitha vendet e Ballkanit.

Lexo po ashtu:  Një histori e thjeshtë që nisi në mënyrë shumë natyrale, çoi në krijimin e Shoqatës së Grave Shqiptare në Bari të Italisë. Një vit më parë dy vajza morën iniciativën për të organizuar një darkë dhe për të bërë bashkë disa miq, në një ftesë zinxhir që jepte mundësinë për të ftuar dhe miq të miqve. Një takim mes shqiptarësh që bëri bashkë gra në karrierë e vajza të reja që jetojnë në Bari prej shumë vitesh. Disa prej tyre mbërritën në Itali me prindërit e tyre kur ishin ende fëmijë, të tjerët zgjodhën Barin për të studiuar, të tjerët akoma kur ishin vetëm në fillim të karrierës së tyre pasuniversitare. Vajzat, gratë që në një mënyrë ose në një tjetër kanë filluar një rrugë të ngjashme, duke nisur një jetë të re larg familjes dhe vendit të tyre. Ky bashkim i përvojave, “betejat” që secila duhet të përballonte gjatë rrugës për të mbledhur fitoret e vogla, janë një pikënisje e bukur për t’u bërë një grup dhe për të krijuar një realitet në të cilin secila jeton në një komunitet social ku ndahen problematika dhe arritje pa harruar përkatësinë e rrënjëve nga vijnë. Gjatë këtyre muajve, mjaft të vështirë si për situatën emergjente për shkak të Covid 19, ashtu edhe për tragjedinë e tërmetit në Shqipëri nëntorin e kaluar, ato ishin demonstrimi i vullnetit të mirë për të punuar së bashku për të mbështetur njëra-tjetrën, por edhe për të ndihmuar komunitetin shqiptar. Pulia ndihmoi Shqipërinë me mjete dhe ndihmë mjekësore gjatë ditëve të vështira kur vendi u godit nga tërmeti. Dhe krahas mbështetjes së rajonit të Pulias dhe apulianëve kishte edhe vajza shqiptare që dërguan ndihmë dhe morën detyrën për t’u kujdesur për të plagosurit e shtruar në spital në Poliklinikën e Barit dhe familjet e tyre, që ishin prezent për të shoqëruar të dashurit e tyre. Duke pasur parasysh sinergjinë e krijuar, një ditë u vendos që të ndërmerrej një projekt i përbashkët, i qartë dhe konkret, krijimi i një shoqate që merret me promovimin shoqëror, me rolin e grave në përgjithësi, ku në qendër të vëmendjes do të ishin interesat e përbashkëta të shqiptarëve. Për të gjitha këto arsye dhe shumë të tjera që do të lindin me kalimin e kohës, u krijua në 28 shtator shoqata e grave shqiptare në Bari “LE AQUILE DI SETA”(Shqiponjat e mëndafshta). Një emër jo i rastësishëm, por sinonim i forcës dhe vendosmërisë, por pa lënë pas dore tiparet e delikatesës, elegancës, edukimit dhe inteligjencës dhe mbi të gjitha të shpirtit fisnik. Ka shumë ide dhe rruga përpara nuk do të jetë e lehtë, por aty ku ka një bashkëpunim të mirë është më lehtë të organizohet puna dhe të arrihen rezultate të mira. Kjo shoqatë synon të mbrojë dhe përmirësojë historinë dhe të kaluarën e Diasporës Shqiptare në Itali, duke parë të ardhmen e komunitetit. Të vetëdijshme se ka shumë shoqata të tjera me të cilat shpresojnë për një bashkëpunim në të ardhmen. Gratë shqiptare të Barit duan të jenë një risi me një frymë bashkëpunimi, duke mësuar nga gabimet e së kaluarës dhe duke u përpjekur të ndërtojnë një rrjet më të mirë. Gjatë asamblesë Dr. Aurela Hasku u zgjodh Kryetare e shoqatës, si Zëvendës Presidente u zgjodh Dr. Eva Meksi, ndërsa roli i sekretares do të mbahet nga Rezarta Hysenaj dhe roli i financieres ju caktua Fabiola Ismaili-t.

Princesha Elena Gjika ishte e afirmuar si shkrimtare, publiciste dhe shkencëtare e një niveli botëror. U bë veçanërisht e njohur me veprën “Femeile in Oriente” (“Gratë e Orientit”, Paris, 1860). Shkrimet i publikonte në 6 gjuhë evropiane.

Ajo asnjëherë nuk i harroi rrënjët shqiptare. Gjika u mor shumë me afirmimin e çështjes kombëtare shqiptare dhe kontribut të madh dha veçanërisht në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit. Ishte një studiuese e zjarrtë e folklorit shqiptar dhe u bë me famë për studimet e saj në shumë lëmi të kulturës dhe veçanërisht me studimet “La nationalité albanaise d’après les chants populaires” (“Kombësia shqiptare sipas këngëve popullore”, 1866), “Les ecrivains albanais de l’Italie Méridionale” (“Shkrimtarët shqiptarë të Italisë Jugore”, 1867), “Gli albanesi in Rumenia” (“Shqiptarët në Rumani”, 1873) etj.

Dora D’Istria bëri pjesë në shoqërinë gjeografike më të famshme të Evropës, atë të Parisit. Ajo arriti të zbulojë universin femëror nëpërmjet udhëtimeve të saj të shumta. Në vitin 1867 u bë qytetare nderi e Athinës. Ky titull përpara saj iu dha vetëm Lord Bajronit. Biografia dhe krijimtaria e Elena Gjikës janë shumë të pasura e interesante. Ndaj, sado që do të lexoni për të, akoma diçka mbetet e panjohur. Për këtë arsye themi: Ju nuk e njihni Elena Gjikën. Akoma keni për të mësuar e zbuluar nga jeta e saj.

Lexo po ashtu:  Çfarë është 8 Marsi ? Dita e nënës apo dita e gruas?

Në kohën kur Gjika pushtoi majën më të lartë të Evropës, atje nuk ekzistonin kushtet e sotme për ngjitje. Kjo ekspeditë e saj, sot merr edhe kuptim simbolik.

Elena Gjika vdiq në vitin 1888 në shtëpinë e sajë në Firence, Itali. Një rrugë e Firences mban emrin e saj. Aty gjendet edhe pllaka në të cilën është theksuar origjina e saj shqiptaro-rumune.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *