Kush jam unë dhe cili është roli im në botë? Fëmijët lindin pa përgjigje për këto pyetje të ngutshme. Përderisa rriten, ata fillojnë të formulojnë përgjigjet, madje pa shumë mundim. Brenda pak vitesh, ata fillojnë të njohin veten në pasqyrë, i referohen vetvetes me emrin e tyre, e vlerësojnë veten përmes syve të të tjerëve dhe e kuptojnë qëndrimin e tyre në një grup shoqëror.
Me kalimin e kohës, dallimet e shprehura individuale lindin në vetë-konceptin e fëmijëve. Disa fëmijë e pëlqejnë veten e tyre, ndërsa të tjerët ndihen negativisht për veten e tyre. Disa fëmijë e shohin veten si superiorë dhe meritojnë trajtim të veçantë, ndërsa të tjerët e konsiderojnë veten të jenë në një plan të barabartë me të tjerët. Disa fëmijë besojnë se mund të rriten dhe të ndërtojnë aftësitë e tyre, ndërsa të tjerët besojnë se aftësitë e tyre janë të fiksuara dhe të pandryshueshme. Por nga vijnë këto dallime individuale? Çfarë i bën fëmijët të shohin veten e tyre në mënyrën që e shohin ata?
Vetëbesimi është aftësia e individit për të njohur vlerën e vet. Këto ndjenja të vetëvlerësimit zhvillohen shumë herët në fëmijëri, prandaj prindërit luajnë një rol mjaft të madh në përcaktimin e asaj që fëmija i tyre mendon për veten e tij. Një vetëvlerësim i fortë do të veprojë si një armë kundër sfidave në jetë, me të cilat fëmija juaj do të përballet. Pra, prindërit duhet të shmangin sjellje të caktuara që mund të ndikojnë në fëmijën e tyre në një mënyrë jo të duhur. Këtë e shpjegon shumë mirë hulumtimi i kryer nga Michelle Harris nga Universiteti i Kalifornisë dhe ekipi i saj (2015), në të cilën tregojnë se fëmijët zhvillojnë vetëvlerësim më të lartë kur marrin ngrohtësi nga prindërit e tyre. Prindërit e ngrohtë tregojnë një interes në aktivitetet e fëmijëve të tyre dhe ndajnë gëzim me ta, gjë që i bën fëmijët të ndihen të vëmendshëm dhe të vlerësuar. Hulumtimi tregon se fëmijët mund të zhvillojnë vetëvlerësim më të ulët dhe nganjëherë edhe narcisizëm kur prindërit e tyre u japin shumë lëvdata jashtëzakonisht pozitive dhe të fryra, të tilla si psh: ‘Uau, ju e keni bërë shumë mirë!. Një lavdërim i tillë i fryrë mund t’u japë fëmijëve një ndjenjë madhështie për momentin, por në të njëjtën kohë t’i bëjë ata të brengosen për të mos i përmbushur standardet e vendosura për ta.
Përktheu dhe përshtati: Dea Rexhepi
Referenca: Harris, M. A., Gruenenfelder-Steiger, A. E., Ferrer, E., Donnellan, M. B., Allemand, M., Fend, H & Trzesniewski, K. H. (2015). Do parents foster self-esteem? Testing the prospective impact of parent closeness on adolescent self-esteem. Child Development, 86, 995–1013./revistapsika/MekuliPress/