Ai me emrin Marko mund të mos jetë gjallë, ai me emrin Marko me shokë mund të ketë vdekur, por unë sot i akuzoj para botës për të gjithë fëmijët, gratë e pleqtë që i qëlluan me plumb, që i therën me singi, që i dogjën në zjarr për së gjalli.
I akuzoj për shtëpitë dhe kullat e djegura, për bagëtinë e plaçkitur;
i akuzoj për plagët e marra, për dëshirat e shuara, për gëzimet e pakta, për ëndrrat që na i vranë;
i akuzoj për çdo gjë që kishim e për çdo gjë që kishim dëshirë ta kishim e na mungonte.
I akuzoj edhe për dallëndyshet që u dogjën nën strehë të shtëpisë! I akuzoj për murtajën gënjeshtër që e përhapën nëpër botë!
Në Bardhëz atë ditë nuk ka pasur kaçakë. Të masakruarit qenë fëmijë, gra, burra e pleq të Bardhëzës, katundarë paqësorë e duarthatë. Gënjeshtër, në Bardhëz nuk e keni zënë askë robër.
Akuzoj në emër të të gjithë martirëve të shqipes dhe për veten time që mbeta pa sy, për vete dhe për tim nip, Ndriçimin, që po e varros sot!
Akuzoj për fatin tonë lëvar në maje të shpatës, për fatin tonë të pambrojtur, të lënë në mëshirën e të pamëshirëve, akuzoj për të gjitha dhe për çdo gjë, unë, Mal Bardhëza, sot në prillin e 1990-tës dhe e kujtoj qershorin e 1920-tës kur na bëtë rrafsh me tokë e na kërcënuat: “Në tokën e shenjtë jeni krejt të përkohshëm. Dielli juaj është sosur. Kush nuk dëshiron të shkohet në singi, kush nuk dëshiron të digjet në zjarr, të niset përtej detit. Ata fatmjerë që mbesin, shpejt do të harrojnë të flasin shqip dhe, përvuajtërisht, duhet ta bekojnë kryqin serb!…”
* fragment nga monodrama “Shenjtëria e madhe” – Hasan Dajaku, vitet ’90.