Me titullin “Rasti i Shqipërisë/Marrëdhëniet në Mesdhe që i shërbejnë Jugut”, ish kryeministri i Italisë, Romano Prodi, shkruan për median italiane “Il Messagero”, se Turqia po përforcon pozitat në Shqipëri në dëm të Italisë dhe Europës, e kjo sipas tij, vjen edhe për shkak të marrëdhënies së ngushtë që kryeministri Edi Rama ka me presidentin turk, Rexhep Erdogan.
Prodi ka qenë kryeministër i Italisë në vitet 1996-1998 e 2006-2008 e gjithashtu ka qenë edhe president i Komisionit Europian në vitet 1999-2004.
SHKRIMI I PLOTE I ROMANO PRODI
Ditët e fundit ne më në fund kemi filluar të flasim përsëri për Jugun.
Në lidhje me këtë analizë kam lexuar nga të gjitha tipologjitë dhe propozimet për një efektivitet të sigurtë, shumë prej të cilave bazohen në burimet e vëna në dispozicion nga politika e re evropiane.
Sidoqoftë, jam i bindur që nuk mund të ndërtohet një Jug i ri nëse nuk aktivizohet, ndërkohë, një politikë mesdhetare. Jugu ynë nuk do të jetë në gjendje të rinovohet kurrë nëse vazhdon të ketë rreth tij një shkretëtirë plot telashe.
Është e qartë se një përmirësim i përgjithshëm mund të arrihet vetëm me një politikë të përbashkët evropiane, siç nuk po ndodh as për Libinë dhe as për Libanin. Për këto çështje, roli parësor i Italisë duhet të jetë ngritja e problemit çdo ditë në një Evropë që nuk e ka konsideruar kurrë Mesdheun si objektivin kryesor të politikës së saj.
Sidoqoftë, për Italinë ka raste me interes të veçantë që mund dhe duhet të përfshihen në axhendën tonë të përditshme: raste në të cilat politika e brendshme dhe e jashtme mbivendosen në mënyrë të pandashme.
Midis këtyre, unë mendoj për nevojën për vëmendje më të madhe për Shqipërinë.
Pasi Italia, me misionin Alba në 1997, kontribuoi fuqimisht në paqëtimin e Shqipërisë dhe afrimin e saj me demokracitë perëndimore, të dy vendet janë integruar fort me njëra-tjetrën.
Përllogaritet se shtatëqind mijë shqiptarë jetojnë në vendin tonë ndër të cilët dyqind mijë prej tyre madje kanë shtetësi të dyfishtë. Duke marrë parasysh që numri i përgjithshëm i qytetarëve shqiptarë që jetojnë në Shqipëri është rreth dy milion e tetëqind mijë, këto janë marrëdhënie njerëzore me rëndësi unike.
Marrëdhëniet ekonomike nuk janë më pak intensive: shkëmbimi me Italinë në të vërtetë tejkalon 20% të PBB-së shqiptar, ndërsa më shumë se një mijë ndërmarrje italiane veprojnë në Shqipëri dhe pothuajse tridhjetë mijë kompani shqiptare janë aktive në vendin tonë, edhe pse shumë prej tyre janë të një madhësie shumë e vogël. Të dhënat për intensitetin e marrëdhënieve tona nuk ndalen në aspektin ekonomik: shumë ministra, duke filluar nga kryeministri Edi Rama, flasin italisht dhe njohuritë e gjuhës sonë janë akoma të përhapura, edhe nëse gradualisht ka humbur terren përballë anglishtes , tani mbizotërues në grupmoshat më të reja.
Padyshim që nuk duhet të anashkalojmë faktin se vala e parë e imigracionit shqiptar ka ngjallur tek shumë italianë një ndjenjë të fortë mosbesimi, pasi shoqërohet me dukuri të krimit të përhapur.
Sidoqoftë, duhet, me të njëjtin objektivitet, të pranojmë që bashkëpunimi i ngushtë midis dy vendeve po zvogëlon progresivisht këtë dukuri. Edhe pse duke marrë parasysh që sistemi gjyqësor shqiptar paraqet ende probleme të mëdha dhe është subjekt i polemikave të pafund, përparimi i ngadaltë i tij është gjithashtu rezultat i një bashkëpunimi me sistemin tonë gjyqësor.
Në mënyra të ndryshme, magjistratët italianë kanë vepruar në Shqipëri për disa kohë, duke ofruar ndihmë të vlefshme për homologët e tyre. Edhe më e gjërë është veprimtaria e Guardia di Finanza dhe e Ministrisë së Brendshme, të angazhuar prej kohësh, në bashkëpunim me autoritetet vendore, për të frenuar dukuritë e krimit, duke përfshirë një prodhim të konsiderueshëm të kanabisit, i cili më pas drejtohet në vendin tonë
Nëse të dhënat pozitive të bashkëpunimit midis Italisë dhe Shqipërisë nuk mungojnë, megjithatë duket çdo ditë e më e vështirë që t’i forcosh ato ose thjesht t’i rinovosh .
Programi mësimor i gjuhës sonë vuan nga burimet e kufizuara, ndërsa prania e Rai-t është bërë marzhinale dhe i jep rrugë Turqisë, e cila po bëhet gjithnjë e më aktive me transmetime në turqisht dhe titra në shqip. Edhe pse jo akoma me të njëjtin intensitet si në vendet e tjera të Ballkanit, prania turke po rritet në të gjitha fushat, nga punimet publike në kulturë, nga sektori ushtarak në një depërtim gjithnjë e më të thellë në fushën fetare, përmes mbështetjes për një rrjet kapilar të xhamive. Një prani e përforcuar nga miqësia midis presidentit turk Erdogan dhe kryeministrit shqiptar Rama, i cili është gjithnjë e më i vëmendshëm për zgjedhjet politike të kolegut të tij.
Jo vetëm Turqia po forcon praninë e saj në Shqipëri (për të cilën nuk duhet të harrojmë se ishte nën kontrollin otoman nga 1478 deri në 1912), por edhe Rusia dhe Gjermania gjithashtu po rrisin ndikimin e tyre. Po ashtu edhe Kina po rrit gjithnjë e më tepër vëmendjen. Në drejtim të kundërt është vetëm rrugëtimi i Francës, e cila madje kundërshtoi fillimin e negociatave për hyrjen e Shqipërisë në Bashkimin Evropian, duke e shtyrë kështu vendin e Ballkanit të shikonte përtej vetë Evropës.
Do të ishte e udhës që Italia të kundërshtonte këtë qëndrim francez me vendosmëri më të madhe dhe besoj se është në interesin tonë t’i kushtojmë më shumë vëmendje fqinjit tonë, në mënyrë që të vazhdojmë marrëdhëniet e së kaluarës dhe të forcojmë efektivitetin e tyre me një strategji në nivel kombëtar. Disa shenja në këtë drejtim tashmë po ndodhin, të tilla si kontributi thelbësor në rindërtimin pas tërmetit vitin e kaluar, misioni i fundit shëndetësor për të luftuar Covid dhe një angazhim i ripërtërirë nga Eni. Sidoqoftë, fushat në të cilat do të rrisim praninë tonë janë akoma të shumta: nga ajo shkollore, kulturore dhe gjuhësore, në atë të drejtësisë dhe sigurisë deri në atë ekonomik dhe ushtarak.
Siç e përmenda në fillim, një marrëdhënie më intensive midis Italisë dhe Shqipërisë sigurisht që nuk do të korrigjojë brishtësinë e përgjithshme të pranisë italiane në Mesdhe, por së paku nuk do të dobësojë ato pak situata pozitive në të cilat ne akoma operojmë. Ky raport do të jetë gjithashtu një mësim i dobishëm për politikën tonë jugore i cili, pa një prani të intensifikuar në Mesdhe, do të mbetet gjithmonë një politikë e papërmbushur.