Nektari i poezisë perse, Rumi, mban një peshë të madhe të filozofisë universale se njeriu kalon nën një proces të gjatë të njohjes së egos hyjnore. Rruga që ai ndoqi për ta gjetur hyjnoren pasqyrohet në thëniet e tij.
Rumin, bota e njeh si poet të madh, i cili prej kohësh është bërë poeti universal i shpirtrave që kërkojnë dashurinë dhe gëzimin e jetës.
Emri i tij i vërtetë është Jalal ad-Din Muhammad Rumi (1207-1273), i njohur edhe si Mavlana (Mjeshtri) Jalal ud din Balkhi, për shkak të vendlindjes së tij në Balkh të Persisë.
E gjithë materia në univers i nënshtrohet këtij ligji dhe kjo lëvizje beson te një shtysë e brendshme që Rumiu e quan dashuri, për të evoluar dhe për të kërkuar kënaqësinë te hyjnorja prej së cilës ka burimin.
Për Rumiun, Zoti është baza dhe qëllimi i të gjithë ekzistencës.
Ai nuk ishte i interesuar me anën shkencore të teorive dhe nuk kishte lidhje me biologjinë evolucionare që Darvini e solli më pas.
Rumiu ishte i interesuar për evolucionin shpirtëror të një qenieje njerëzore: njeriu që nuk njeh Zotin është i ngjashëm me një kafshë dhe njohja e vërtetë e bën atë hyjnor. Ky i fundit e përcaktonte dashurinë si një fuqi magnetike që e lartëson jetën.
Duke bërë si më thanë të tjerët, u verbova. Duke shkuar kur të tjerët më kërkonin, humba. Më pas u largova prej të gjithëve, edhe prej vetes. Kështu i gjeta të gjithë, edhe veten.
Gjithçka në univers ndodhet brenda teje. Kërkoje çdo gjë prej së brendshmi.
Duhet të vazhdosh ta thyesh zemrën, derisa të hapet.
Pse qëndron i burgosur, kur dera është krejtësisht e hapur?
Arsyeja është e pafuqishme në shprehjen e dashurisë.
Po ti? Kur do e nisësh atë Udhëtimin e gjatë brenda vetes tënde?
Flladi i agimit ka sekrete për të të zbuluar. Mos fli sërish!
Dje isha i zgjuar dhe doja të ndryshoja botën. Sot jam i mençur dhe dua të ndryshoj veten time.
Shkëlqe, sikur gjithë Universi të ishte i yti.
Unë nuk jam këto flokë, nuk jam kjo lëkurë, jam shpirti që jeton brenda tyre.
Nëse ke shumë, fal prej pasurisë tënde. Nëse ke pak, dhuro prej zemrës.
Bëhu si lulja që ia jep aromën edhe dorës që e këput.
Detyra jote nuk është të kërkosh dashuri, por të kërkosh dhe të gjesh të gjitha pengesat që vetja jote ka ndërtuar kundër dashurisë.
Nuk kam fe. Feja ime është dashuria. Çdo zemër është tempulli im.
Në fund të jetës, aty ku ka mbetur vetëm fryma e fundit, nëse ti vjen, do të ngrihem dhe do të këndoj…
Ëngjëlli është i lirë për shkak të diturisë; bisha për shkak të injorancës. Mes të dyve, mbetet biri i njeriut që i duhet të përpiqet e luftojë.
Kur bën gjëra prej shpirtit tënd, ndjen një lumë gëzimi brenda teje.
Ekziston një zë, që nuk përdor fjalë. Dëgjoje!
Dëgjo me veshët e tolerancës! Shiko me sytë e dhemshurisë!Fol me gjuhën e dashurisë!
Nëse kërkon shpirtin, bëhesh Shpirt. Nëse kërkon ushqim, bëhesh ushqim. Bëhesh ajo çka kërkon.
I thashë natës, “Nëse je e dashuruar me hënën, kjo sepse kurrë s’qëndron gjatë”. Nata u kthye dhe më tha, “Nuk është faji im. Kurrë nuk e shoh diellin, nga ta di që dashuria është e pafund?”
Ji i çmendur dhe i dehur me dashuri, nëse tregohesh shumë i kujdesshëm, dashuria nuk do të të gjejë.
Heshtja është gjuha e Zotit. Gjithçka tjetër është përkthim i keq.
Mjaft veprove sikur je kaq i vogël. Ti je Universi në lëvizje prej ekstaze.
Ajo që ti kërkon është duke të kërkuar ty.
Mos vajto. Çdo gjë që ti humbet, të vjen përsëri në një tjetër formë
Ngri fjalët e tua, jo zërin tënd. Eshtë shiu që i rrit lulet, jo bubullimat
Injoroji ata që të bëjnë të ndiesh frikë dhe trishtim, që të degradojnë e të shpien drejt sëmundjes e vdekjes.
Atje ku ka rrënoja, ka edhe shpresë për një thesar.