Thënia se “Kur Amerika teshtin, bota ftohet”. Humbja elektorale e presidentit të SHBA-së, Donald Trump, flamurtari aktual i popullizmit kombëtar, është një teshtimë e fortë e dëgjuar në të gjithë botën nga mbështetësit e tij.
Por një teshtimë nuk do të thotë se jeni ftohur. E djathta e fortë është një forcë e ngulitur, afatgjate në të gjithë botën, veçanërisht në Evropë, dhe do të vazhdojë të formësoj politikën e shoqërive në të cilat ato qëndrojnë të forta, raporton newsweek.
Matthew Goodwin, një profesor në Universitetin e Mbretërisë së Bashkuar të Kentit dhe ekspert i lëvizjeve populiste, tha se këto lëvizje të krahut të djathtë ishin “e kundërta e një flakërim në tigan”.
“Pothuajse të gjitha lëvizjet e mëdha, të suksesshme populiste që kemi pasur – familja Le Pen në Francë, Lidhja Veriore në Itali, Partia Popullore Zvicerane, Partia e Pavarësisë e Mbretërisë së Bashkuar – shumë nga këto lëvizje kanë qenë të pranishme dhe jo vetëm për vite, por për dekada”, pohoi ai.
Ata që shpresojnë në një fund të shpejtë dhe të pastër të presidencës së republikanit amerikan do të zhgënjehen. Lideri i tyre mund të largohet nga Shtëpia e Bardhë, por votuesit e Trumpit nuk janë të gatshëm të heqin dorë nga lufta.
Pavarësisht nëse janë ekonomike, politike ose sociale, konvulsionet e SHBA-së shpesh shfaqen në pjesën tjetër të botës. Zhvillimet në vendet dhe rajonet e tjera ende formohen kryesisht nga realitetet e brendshme, por i tillë është dominimi i kulturës amerikane dhe arritja e pakrahasueshme e armëve dhe parave amerikane që pjesa tjetër e botës nuk mund të ndihmojë por të mos ndikohet nga veprimet e SHBA.
Vëzhguesit e huaj gjithashtu janë gjithmonë të etur për të nxjerrë ndonjë mësim nga zgjedhjet presidenciale të Amerikës, të cilat janë të pashembullt në rëndësinë, shkallën, koston dhe mbulimin e tyre.
Ky vit nuk është ndryshe. Humbja e Trumpuit – të cilën ai ende nuk ka pranuar ta pranojë pavarësisht se ka lejuar tranzicionin – është konsideruar nga disa si fillimi i mundshëm i një periudhe rënieje për populizmin e djathtë, një rënie e perdes në një valë që ka dominuar bisedën politike në shumë vende vitet e fundit.
Trump sigurisht që është pjesë e kësaj tendence. Brexit dhe zhvendosja e Partisë Konservatore në të djathtë në Mbretërinë e Bashkuar, fitorja e Jair Bolsonaros në Brazil, suksesi i partive anti-vendosje në Itali, rrënjosja e autoritarizmit ksenofob në Hungari, forcimi i fuqisë shoqërore konservatore në Poloni, domethënia nativiste e politikanëve në Izrael – lista vazhdon.
Por në vend se humbja e Trumpit të vendosë skenën për atë që pjesa tjetër e botës mund të shohë në zgjedhjet e tyre të ardhshme, amerikanët ndoshta duhet të shikojnë jashtë vendit ku ka një histori më të theksuar të populizmit të ekstremit të djathtë. Kjo mund të zbusë pritjet liberale dhe t’u japë shpresë konservatorëve të mundur.
Çka mund të bëjë Trumpi pasi të largohet nga Shtëpia e Bardhë: Nga rikandidimi për president deri tek manjat i mediave
Trump, i cili para vitit 2016 kishte një gjurmë të vogël politike, ka ardhur për të përfaqësuar nacionalizmin reaksionar amerikan; të shihet si një demagog rreth të cilit izolacionistët, ungjillistët, klasa punëtore e bardhë dhe të tjerët – përfshirë supremacistët e bardhë – mund të bashkohen. Këto grupe dhe ndikimi i tyre elektoral para datës Trump dhe do të qëndrojnë shumë kohë pasi ai të jetë larguar nga Shtëpia e Bardhë.
Amerikanët nuk dhanë qortimin e trumpizmit që demokratët po shpresonin. Larg nga ajo — Trump fitoi votat e dyta më shumë nga çdo kandidat presidencial në histori, i dyti pas Joe Bidenit. Presidenti fitoi vota më shumë sesa pritej midis votuesve hispanikë, votuesve me ngjyrë dhe grave të bardha. Ai bëri terren në shtetet kryesore si Teksasi që demokratët kishin shpresuar t’i shkelnin.
Nuk kishte asnjë zhdukje republikane dhe kjo do të thotë që GOP do të luftojë për t’u shkëputur nga Trumpizmi. Presidenti humbi, por ende mund të përcaktojë strategjinë zgjedhore kombëtare republikane për një dekadë ose më shumë.
“Unë mendoj se kjo do të diktojë në mënyrë të pashmangshme drejtimin e ardhshëm të Partisë Republikane”, tha Goodwin. “Unë nuk mendoj se republikanët mund të heqin dorë nga Trumpizmi. Unë mendoj se do të hedhë një hije shumë të gjatë,” i tha ai Newsweekut.
Trump thuhet se do të konsiderojë një tjetër kandidim për president në 2024 ose duke i dhënë bekimin e tij një prej fëmijëve të tij për të filluar karrierën e tyre elektorale.
“Në fund të fundit i takon Trumpit se kush e siguron nominimin e vitit 2024”, tha Goodwin duke shtuar “Nëse nuk është ai, atëherë kushdo që të jetë do të kërkojë pothuajse me siguri miratimin e tij”.
Biden fitoi duke krijuar një koalicion të gjerë votuesish dhe duke sjellë tensionet e ndryshme të Partisë Demokratike prapa përpjekjeve të tij. Ai fitoi nga qendra, por e bëri këtë me ndihmën e progresistëve të cilët kishin ngritur shqetësime nëse platforma e tij ishte mjaft ambicioze, transmeton Telegrafi.
Sigurisht e ndihmoi faktin se Biden po garonte kundër presidentit më të diskutueshëm dhe përçarës në historinë moderne. Dy burrat vështirë se mund të ishin më ndryshe dhe amerikanët në fund të fundit zgjodhën kandidatin i cili paraqitej si një palë duar të sigurta sesa një luftëtar i dëmtuar i luftës së kulturës.
Akoma, muajt dhe vitet e ardhshme do të shfaqin mjaft debat dhe përgojime të brendshme demokratike, jo më pak për shkak se partia doli më keq sesa pritej në Dhomën e Përfaqësuesve dhe Senat.
Balotazhi i Senatit në Georgia do të rinovojë debatin për drejtimin e Partisë Demokratike – mosmarrëveshjet që republikanët do të shpresojë të kthehen në një përçarje.
Shembulli i Austrisë dëshmon një fakt të tillë, ku kandidati për president i partisë së Gjelbër, Alexander Van der Bellen marshoi një koalicion liberal për të mposhtur Norbert Hofer të Partisë së Lirisë së ekstremit të djathtë në 2016.
Një situatë e ngjashme vendosi centristin, Emmanuel Macron në detyrë në zgjedhjet presidenciale të Francës në vitin 2017. Fitorja e ngushtë ndaj Marine Le Pen e Frontit Kombëtar në raundin e parë u bë një fitore e madhe në të dytën, pasi votuesit u mobilizuan për të mbajtur ekstremin e djathtë nga zyra.
Joe Biden “duke kapërcyer mosmarrëveshjet dhe duke mos qenë dogmatik” ishte një aftësi e vlefshme që e ndihmoi atë të mbante zgjedhjet.
Por të qenit i tij në detyrë nuk do të ndalojë të djathtën populiste. Duke u larguar, Trump po mbingarkon pretendime të pabazuara të mashtrimit elektoral dhe teorive konspirative autoritare si QAnon. Aleatët e tij në Kongres dhe media po ndezin flakët. Shumica e votuesve të Trumpit nuk e pranojnë që ai humbi.
Biden, Demokratët dhe Republikanët më të moderuar do të duhet të gjejnë mënyra për t’u lidhur me votuesit përtej zgjedhjeve çdo disa vjet dhe për të rritur pjesëmarrjen. Përndryshe votuesit do të vazhdojnë të ndihen të larguar nga sallat e pushtetit dhe të injoruar.
Pavarësisht nëse Trump kandidon përsëri ose kënaqet me një rol të krijuesit të GOP, ideologjia dhe ankesat që çuan ngritjen e tij në zyrë do të mbeten.
Ata që shkruajnë presidencën e Trumpit si një devijim ose një gabim, ndoshta po humbin drejtimin e vërtetë të republikanëve dhe të djathtës amerikane.