Kur je fëmijë, hyrja në shkollën fillore mund të jetë tronditëse. Nëse jeni rritur nga prindër të ndërgjegjshëm dhe besuat në gjithçka që ata ju thoshin për ndershmërinë dhe drejtësinë, shanset janë që pati një kthesë të mprehtë në të kuptuarit të disa gjërave ndryshe kur u bashkuat me shokët tuaj të ri të klasës. Papritur u bë e qartë se drejtësia është për të dobëtit!
E vërteta është se duke u përpjekur gjithmonë të jeni të drejtë mund ta pengojë seriozisht suksesin tuaj. Sigurisht, nëse ju jeni një menaxher biznesi i një niveli të lartë ose politikan, ju tashmë e dini këtë. Por ka shpresë edhe nëse nuk jeni.
Robert Greene dikur ishte njësoj si ju, por vendosi të shikojë thellë në historinë dhe makinacionet e pushtetit për të mësuar gjithçka se si ta fitonte atë dhe se si të mbrohej ndaj abuzimit të tij. Ai zbuloi 48 ligjet pushteti, dhe në këtë artikull do të përqendrohemi me shtatë prej ligjeve më iluminuese.
Në këtë artikull të jashtëzakonshëm do të mësoni:
• si një gabim fillestari mund t’ju ndihmojë të fitoni një turne shahu;
• pse një ministër u dërgua në birucë pasi bëri një festë për mbretin e tij;
• dhe si, ndonjëherë, shansi juaj më i mirë për të fituar një betejë është të dorëzoheni.
Shfaqja e zotësisë tënde nuk do të favorizojë përballë shefit tënd, por duke e drejtuar shkëlqimin tënd drejt tij do ta bëje.
A keni provuar ndonjëherë t’i bëni përshtypje shefit tuaj, duke dështuar? Epo, nëse ndonjëherë nuk keni arritur t’i bëni përshtypje dikujt në një pozicion pushteti, në të vërtetë kjo mund të ketë ardhur ngaqë ti je treguar më i zoti se ai. Në fund të fundit, njerëzit e fuqishëm duan të jenë qendra e vëmendjes; duke u përpjekur të bëni përshtypje për ta larguar vëmendjen prej tyre dhe për ta sjellë atë mbi ju, jeni duke dëmtuar krenarinë e tyre në këtë proces.
Por, ajo që është edhe më e keqe, është të veproni si superiorë ndaj tyre, një veprim që mund të bëjë që shefi juaj të mendojë për ju si një kërcënim për pozicionin e tyre dhe, rrjedhimisht, t’ju largojnë nga ndërmarrja.
Merrni si shembull nga ajo që ndodhi midis mbretit Luigji XIV-të të Francës dhe Nicolas Fouquet, ministrit të financave të mbretit. Një këshilltar i zgjuar dhe besnik, Fouquet u bë i domosdoshëm për sundimtarin e tij, por kjo nuk i garantoi atij pozicionin e kryeministrit kur vdiq ai në detyrë. Për të fituar favorin e mbretit, Fouquet organizoi një festë të madhështore në pallatin e tij të mobiluar me shumë finesë dhe art për t’i treguar mbretit sesa lidhje të fouqishme kishte dhe se sa me ndikim ishte ai. Të gjithë të ftuarit u mahnitën nga aftësia e Fouquet për të organizuar një festë të tillë, në shtëpinë e tij, për nder të mbretit. Të gjithë flisnin vetëm për të, me shumë admirim.
Të nesërmen, Fouquet u arrestua me urdhër të mbretit, i cili, ky i fundit, u ndje i lënë në hije dhe akuzoi ministrin si i dyshuar për vjedhje të thesarit për të grumbulluar pasuri të tilla ekstravagante. Fouqueti i varfër u detyrua t’i jetonte ditët e tij në një qeli burgu.
Pra, tani që e mësuat sesi të mos i bëni përshtypje shefit tuaj, por si mund ta fitoni favorizimin e tij/saj?
Një strategji më e mirë është që ta bëni shefin ose epronin tuaj të duket gjithmonë më i zgjuar se të gjithë të tjerët, përfshirë edhe edhe veten tënde.
Për shembull, astronomi dhe matematicieni Galileo Galilei dëshpërimisht donte fonde për kërkimet e tij dhe gjeti një mënyrë të zgjuar për t’i marrë ato. Kur ai zbuloi katër hënat e Jupiterit në 1610, ai u sigurua që ta lidhë zbulimin e tij me kryengritjen e Cosimo II de Medici.
Si?
Në një akt i vërtetë dinakërie, Galileo tha se të katër hënat përfaqësonin Cosimo II dhe tre vëllezërit e tij, ndërsa vetë Jupiteri ishte i krahasueshëm me Cosimo I, babai i katër vëllezërve. Falë lojës me egon e sundimtarit të tij, Galileo u emërua filozofi zyrtar dhe matematicieni i Cosimo II.
Merrni meritat për punën e njerëzve të tjerë dhe sigurohuni që të mbroni atë tuajën.
A do ta konsideronit ndonjëherë të pretendoni pjesë të punës së një personi tjetër si tuajat duke “vjedhur” ca pjesë të vogla me inteligjencë? A keni vjedhur ndonjëherë me zell ndonjë përgjigje nga një shok i klasës gjatë një testi matematikor? Ndoshta e keni bërë ose ndoshta nuk e keni bërë, por e vërteta është se të arrish pushtetin shpesh nënkupton përdorimin e punës së të tjerëve në avantazhin tënd.
Pse do ta humbni energjinë duke bërë gjëra për veten tuaj nëse dikush tjetër mund t’i bëjë ato për ju? Për shembull, a e dini se shkencëtari Nikola Tesla ka punuar për shpikësin e famshëm Thomas Edison? Dhe ishte në të vërtetë Tesla, jo Edisoni, i cili realizoi krijimin e dinamos së famshme të Edison duke përmirësuar atë që ishte në atë kohë modeli mjaft primitiv i Edison.
Për ta bërë këtë zbulim, Tesla punoi pa u lodhur për një vit të tërë, shpesh duke shënuar deri në 18-orë në laborator. Por sot, është emri i Edisonit që i atribuohet dinamos.
Pak ka ndryshuar që nga koha e Edisonit. Thjesht mendoni se sa pak politikanë shkruajnë fjalimet e tyre dhe sa romacierë të famshëm “huazojnë” nga shkrimtarët e tjerë.
Por korrja e përfitimeve të punës së bërë nga të tjerët nuk është e mjaftueshme – gjithashtu do të duhet të merrni merita për të. Për shembull, Edison dhe ndërmarrja e tij pretenduan të gjitha meritat e punës së Teslas për dinamon. Edison nuk i ndau as qindarka e fitimeve të tij me Teslën, edhe pse i kishte premtuar 50,000 dollarë!
Prandaj, duke mbajtur në mend përvojën e Teslës, kujtoni se merita e dhënë për një shpikje ose krijim të çdo lloji është po aq thelbësore sa vetë shpikja. Nëse nuk kërkoni meritë, dikush tjetër do të hidhet për të vjedhur idenë tuaj dhe të gjitha përfitimet që vijnë pas saj.
Të fitosh pushtet mbi dikë do të thotë t’i njohësh ata – dhe të paraqitësh si mik i tyre është mënyra më e mirë për ta bërë këtë.
Ndoshta ju e keni ndeshur këtë problem më parë: po përpiqeni të fitoni konkursin, por nuk mund të arrini të parashikoni me saktësi strategjitë e konkurrentit tuaj. Si mund ta arrini ?
Epo, një marifet tjetër për të marrë pushtet është të mblidhni informacione të rëndësishme për njerëzit që dëshironi të kontrolloni. Dhe për të marrë diçka nga dikush, duhet të dini rreth tyre. Në fund të fundit, njohja e planeve, dobësive dhe dëshirave të një personi do t’ju ndihmojë të fitoni pëlqimin e tyre dhe të parashikoni, madje edhe të diktoni veprimet e tyre.
Merrni shembull tregtarin e artit Joseph Duveen, i cili në vitin 1920 vendosi të fitojë ndaj klientit industrialistin Andrew Mellon. Por Mellon nuk bindej lehtë, kështu që Duveen vendosi t’i jepte ryshfet stafit të Mellon për t’i dhënë atij informacione sekrete për punëdhënësin e tyre.
Kur industrialisti udhëtoi për në Londër, Duveen u sigurua që ta ndiqte atë. Tregtari u shfaq në të njëjtën galeri arti të cilën Mellon ishte duke vizituar, gjoja rastësisht, dhe e përfshiu atë në një bisedë të gjallë.
Meqenëse Duveen dinte aq shumë për atë që i pëlqente Mellonit, ai fitoi lehtësisht pëlqimin e tij duke e bërë atë të besonte se ndër të tjera ata ndanin të njëjtat shije edhe në art. Si rezultat, takimi përfundoi mirë dhe shumë shpejt Mellon u bë klienti më i mirë i Duveen.
Pra, si mund ta realizoni atë që bëri Duveen?
Ju mund të punësoni informatorë ose, edhe më mirë, të veproni si ‘spiun’ duke u paraqitur si mik i një personi. Ndërsa shumica e njerëzve zgjedhin spiunë të punësuar si Duveen, kjo strategji është e rrezikshme. Në fund të fundit, si mund të jeni i sigurt se spiunët tuaj janë të sinqertë me ju?
Për tu siguruar që informacioni juaj është i saktë, është më mirë ta bëni vetë spiunimin. Kjo nuk është detyrë e lehtë, pasi njerëzit zakonisht hezitojnë të ndajnë informacione private me të huajt.
Sidoqoftë, ata nuk janë aq të fshehtë kur janë në shoqërinë e dikujt të cilin ata e konsiderojnë si mik, gjë që e bën paraqitjen si shoqërues një strategji shumë efektive.
Veproni në mënyrë të paparashikueshme për të konfuzuar kundërshtarin.
Ju ndoshta e dini se shumica e njerëzve nuk i pëlqen ndryshimet e papritura, por a e dini se mund të përdorni paparashikueshmërinë në avantazhin tuaj konkurrues? Të veproni në mënyrë të paparashikueshme mund ta mbajë konkurrentët tuaj jashtë ekuilbrit, dhe ja si:
Në skenarë konkurimesh, kundërshtarët tuaj ka të ngjarë të përpiqen shumë për t’ju kuptuar duke monitoruar zakonet dhe vendimmarrjen tuaj, dhe ata nuk do të hezitojnë ta përdorin këtë informacion kundër jush. Në këtë situatë, masa juaj më e mirë është të veproni në mënyrë të çrregullt – të qenit i paparashikueshëm do t’ju mbrojë që kundërshtarët tuaj të mos arrijnë t’ju kuptojnë, gjë që do t’i frikësojë dhe demoralizojë ata.
Merrni si shembull ndeshjen e famshme të shahut të vitit 1972 midis Bobby Fischer dhe kampionit rus Boris Spassky. Fischer e dinte që teknika e Spassky ishte të synonte rutinat dhe parashikueshmërinë e kundërshtarit të tij, dhe Fischer e përdori këtë informacion në avantazhin e tij duke luajtur në mënyrë sa më të paparashikueshme që të ishte e mundur.
Edhe në ditët që çuan deri në ndeshje, Fischer nuk e bëri të qartë nëse ai do të mund t’ia dilte apo jo për në Reykjavik, ku dyshja ishte caktuar të luante. Dhe kur ai mbërriti, ishte pak momente para se ndeshja të anullohej për shkak të mungesës së tij. Pas këtij marifeti, Fischer vazhdoi të ankohej për gjithçka, nga ndriçimi dhe karriget e deri tek zhurma në dhomë.
Kur ata më në fund filluan ndeshjen e parë të turneut, Fischer bëri gabime të pakujdesshme para se të hiqte dorë, një veprim i çuditshëm pasi ai ishte i njohur për këmbënguljen e tij. Spassky nuk mund të dallonte nëse ai po bënte gabime apo thjesht po luante rolin.
Në këtë pikë, Fischer e çoi Spasskyn pikërisht aty ku e dëshironte: kur konkurrenti yt është mjaft i hutuar, je në një pozitë perfekte për të fituar.
Pse?
Duke bërë gjëra që hutojnë kundërshtarin tuaj do të shtyjnë që ai të përpiqet të shpjegojë sjelljen tuaj dhe kjo do ta shpërqëndrojë atë nga detyra kryesore, duke ju dhënë mundësinë për të goditur.
Kështu që, pas dy lojërash shahut, Fischer filloi të fitojë lojë pas loje me lëvizje të guximshme. Kur gjithçka u tha dhe u bë, Spassky e pranoi dhe Fischer u emërua kampion i botës.
Dorëzimi tek një kundërshtar më i fortë do t’ju ndihmojë të mblidhni pushtetin më vonë.
A keni dalë ndonjëherë kundër dikujt duke e ditur që nuk do të fitoni kurrë? Ndërsa është e zakonshme që njerëzit të luftojnë për lavdi kundër të gjitha mosmarrëveshjeve, kjo nuk është rruga drejt pushtetit. Atëherë, çfarë duhet të bëni kur përballeni me një kundërshtar më të fuqishëm se ju?
Dorezohuni.
Kjo mund të duket një strategji e çuditshme, veçanërisht pasi njerëzit në mënyrë instiktive luftojnë armiqtë e tyre për të mbrojtur veten e tyre. Por kur një konkurrent vepron me agresion, ai do të presë që ti të përgjigjeni në të njëjtën mënyrë. Në rastet kur e dini që konkurrenti ju ka mposhtur, lëvizja juaj më e mirë është të bëni të kundërtën dhe të dorëzoheni.
Pse?
Nëse hiqni dorë, ose të paktën të bindni armikun tuaj që e po e bëni diçka të tillë, ju mund të siguroheni që ai nuk do të sjellë dëme të konsiderueshme. Jo vetëm kaq, por kundërshtari juaj, duke menduar se ka fituar, do ta ulë mbrojtjen e tij. Kur ta bëjë këtë, do të keni një mundësi të artë për të rifituar forcën tuaj dhe të planifikoni lëvizjen tuaj të rradhës.
Merrni rastin e Bertolt Brecht, një shkrimtar i ideve revolucionare, komunist që emigroi në Shtetet e Bashkuara në 1941 për t’u bashkuar me intelektualë të tjerë të internuar nga Evropa. Pas Luftës së Dytë Botërore, Brecht dhe bashkëmoshatarët e tij u thirrën para Kongresit Amerikan, i cili po hetonte një infiltrim të supozuar komunist të Hollivudit.
Ndërsa miqtë e tij radikalë shkaktuan një shqetësim dhe sfiduan autoritetin e Kongresit duke ngritur zërin dhe duke mos qenë bashkëpunues, Brecht ishte i qetë dhe iu përgjigj me edukatë pyetjeve që i bënë.
Për shkak të sjelljes së tij të mirë, Brecht u lirua nga qeveria, e cila madje ofroi ta ndihmonte atë në procedurën e tij të imigracionit – në fund të fundit, oferta e tyre ishte e parëndësishme, sepse ai la vendin dhe vazhdoi të shkruante për bindjet e tij të forta.
Dhe miqtë e tij kokëfortë?
Ata u rreshtuan në listën e zezë, në pamundësi për t’u publikuar me vite!
Pra, veproni siç bëri Brecht dhe bëjeni dorëzimin një mjet të fuqizimit të vetvetes. Ndërtoni forca afatgjata në vend që të bëni sakrifica të stërmëdha për periudha jetëshkurtra lavdie.
Nëse doni të trajtoheni si një mbret, duhet të veproni si një i tillë.
A jeni më i lartë në shkallën sociale se dikush tjetër? Nëse po, është thelbësore të luani pjesën – përveç nëse, sigurisht, ju preferoni të vlerësoheni si të barabartë me ta. Por një paralajmërim: të veprosh sikur je i barabartë me të tjerët ndërsa mban një pozitë superiore ndaj tyre, vetëm sa do të frymëzojë përçmim.
Merrni si shembull Louis-Philippe, mbreti i Francës gjatë viteve 1830 dhe 40. Ai i përçmoi ceremonitë mbretërore, si dhe të gjitha simbolet që lidheshin me fronin. Në kundërshtim të formaliteteve të pozicionit të tij, ai ishte famëkeq sepse mbante një kapele gri dhe një ombrellë në vend të kurorës dhe skeptrit të tij. Në fakt, ai nuk e mbajti as shoqërinë me familjen mbretërore, duke u shoqëruar kryesisht me miqtë bankierë.
Por sjellja e mbretit nuk i solli atij ndonjë dobi- ai shpejt krijoi urrejtje nga të pasurit dhe të varfërit. Njerëzit e pasur nuk e pranuan mbretin, e ndërsa të varfërit nuk e pëlqenin një mbret që vepronte si shtresat e ulëta, por nuk kujdesej për ta. Edhe miqtë e tij iu kthyen kundër kur zbuluan se mund ta fyenin pa frikë se do të qortoheshin.
E gjithë kjo urrejtje erdhi duke u shtuar derisa njerëzit u ngritën kundër tij dhe ai u detyrua të heqë dorë nga froni.
Në përgjithësi, njerëzit janë dyshimtar për më të lartit që veprojnë si të barabartë me ta; një veprimi i tillë i bën njerëzit të mendojnë se jeni i pandershëm, pasi ato do të supozojnë se mënyrat e tuaja modeste janë një mashtrim për të ruajtur privilegjet e tua.
Atëherë cila është një taktikë më e mirë?
Në vend të kësaj, duhet të përdorni strategjinë e mbretërisë për t’i bërë njerëzit të ju trajtojnë si mbretër. E thënë thjesht, nëse besoni se jeni mbi të tjerët dhe veproni në këtë mënyrë, edhe njerëzit e tjerë do të fillojnë të besojnë se jeni superior. Kur njerëzit ju shohin se veproni më mirë, ata do të supozojnë se ka një arsye të mirë që ju shtyn ta bëni këtë.
Për shembull, Kristifor Kolombi sillej si të kishte gjak mbretëror dhe, për rrjedhojë, shumica e njerëzve e shikonin si të tillë. Në fakt, ishte shoqërimi i tij i besueshëm me familjen mbretërore Spanjolle që përfundimisht e bindi fronin Spanjoll për të financuar udhëtimet e tij.
Për të fituar fuqi mbi të tjerët, joshja funksionon më mirë sesa forca.
Imagjinojeni veten sikur të ishit Chuko Liang, strategu kryesor për shtetin e lashtë kinez Shu: Lufta sapo është shpallur në Kinë nga Mbreti Menghuo nga jugu dhe ndalimi i tij dhe shpëtimi i vendit është në duart tuaja.
Por para se të mësoni se çfarë duhet të bëni, është thelbësore të dini se çfarë nuk duhet të bëni.
Para së gjithash, përdorimi i forcave dhe taktikave shtrënguese nuk është kurrë një gjë e mençur, edhe kur ato janë zgjidhja më e lehtë. Në fakt, nëse ushtroni forcën tuaj, njerëzit do t’ju urrejnë në fshehtësi sepse forca ngjall rezistencë. Liang e dinte këtë dhe nuk sulmoi me forcë, edhe pse ai me siguri do ta kishte mundur ushtrinë pushtuese.
Sidoqoftë, nëse ai do ta kishte bërë, Menghuo do t’i kishte bërë rezistencë si Kinës dhe Liang dhe vendi do të duhej të mbrohej vazhdimisht. Kjo do të kishte ezauruar të gjithë të përfshirët dhe do të kishte shtuar paranojën.
Një strategji më e mirë është joshja. Njerëzit kanë tendencë të kontrollohen nga emocionet, dhe duke luajtur me ndjenjat e tyre, ju mund t’i bëni ata të bëjnë atë që ju dëshironi – me vullnetin e tyre të lirë.
Ju mund ta bëni këtë duke kërcënuar kundërshtarin tuaj që ata i presin dhimbje të mëdha, dhe pastaj papritmas t’i trajtoni me mirësi. Për shembull, kur Menghuo sulmoi Kinën, Liang e zuri atë dhe tërë ushtrinë e tij. Menghuo u nda nga ushtarët e tij dhe priste më të keqen, por për habinë e tij atij iu ofrua ushqim dhe verë e shijshme.
Ndërsa Liang çliroi ushtarët e armikut të tij, ai do të linte të shkonte vetëm Menghuon kur mbreti armik premtoi se nëse ai do të kapet përsëri, ai do të përkulet para mbretit kinez.
Dhe ndërsa Liang kapi Menghuo edhe disa herë të tjerë, ai e linte gjithmonë të ikte. Pastaj, në kapjen e shtatë, Menghuo ra në gjunjë para Liang, duke dorëzuar veten dhe mbretërinë e tij.
Edhe pse Liang mund ta kishte vrarë Menghuo kur e kapi, një fakt për të cilin mbreti armik ishte në dijeni, ai i dha mjaft shanse dhe e trajtoi mirë çdo herë. Si rezultat, Menghuo u bë gjithnjë e më shumë mirënjohës dhe borxhli ndaj mbretit kinez, derisa më në fund u dorëzua me vullnetin e tij.
Mesazhi kryesor:
Bota është drejtuar historikisht nga pushteti dhe pushtimi. Sigurisht, shumë gjëra kanë ndryshuar në epokën moderne, por rëndësia e kontrollit dhe mbizotërimit ka mbetur. Duke mësuar nga dështimet dhe fitoret e betejave historike të pushtetit, edhe ti mund të bëhesh një forcë për t’u mbështetur.