Gjithnjë e më shumë, SHBA po tregon simptomat klasike të një fuqie në krizë: polarizim ekstrem politik, institucione të dobësuara, zhgënjim dhe zemërim mes popullsisë, një ekonomi e mbingarkuar me borxhe dhe humbje e ndikimit global.
Rritja e populizmit dhe sulmet ndaj demokracisë nga brenda janë sinjalet më të frikshme. Ish-presidenti Donald Trump, i cili mund të rikthehet në Shtëpinë e Bardhë, ka treguar hapur përbuzje ndaj institucioneve demokratike. Ka hedhur dyshime mbi zgjedhjet, ka shpallur armiq shtypin dhe burokracinë dhe nuk ka dhënë asnjë shenjë se do të respektojë kufizimet kushtetuese të pushtetit të tij.
Nuk është më thjesht teori konspirative të flasësh për një përpjekje për grusht shteti nga brenda. Ashtu si Hitleri që përdori institucionet gjermane për të ardhur në pushtet dhe më pas i shkatërroi ato nga brenda, ashtu si diktatorët e shekullit XX që përdorën premtimin e “rendit të ri” për të vendosur tiraninë, ashtu edhe Amerika sot përballet me një kërcënim të ngjashëm.
Rrëzimi i shtetit nga brenda
Administrata Trump, e mbështetur nga miliarderë si Elon Musk, po sulmon vetë bazën e qeverisjes amerikane. Musk ka shpallur “luftë kundër burokracisë”, duke e cilësuar atë si armikun e demokracisë, ndërsa në të vërtetë po ndihmon në shkatërrimin e shtetit të së drejtës. Mijëra punonjës të shtetit janë pushuar, agjenci të rëndësishme federale janë çmontuar, dhe sistemet që mbrojnë të drejtat e qytetarëve po rrënohen.
Një nga skandalet më të mëdha të kohëve të fundit është dhënia e kompetencave të jashtëzakonshme për Musk dhe kompaninë e tij DOGE, e cila ka marrë nën kontroll të dhëna të ndjeshme të qytetarëve. Për këtë, lideri i demokratëve në Senat, Chuck Schumer, e ka quajtur një “sulm të brendshëm kundër Amerikës”.
Profesorët dhe universitetet po shpallen armiq të popullit. Mediat tradicionale po luftohen nga një propagandë e pandalshme, duke i hedhur benzinë një lëvizjeje që synon të rrafshojë të vërtetën dhe ta zëvendësojë me kaos. Trumpistët nuk po përpiqen të përmirësojnë sistemin – ata po e shkatërrojnë atë, duke përdorur të njëjtat taktika që komunistët dhe fashistët kanë përdorur përpara tyre: eliminimin e kundërshtarëve, ndalimin e kritikëve dhe përmbysjen e rregullave të lojës.
Forcat kundërshtare duhet të veprojnë shpejt. Herën e fundit kur forcat autoritare kërcënuan një vend perëndimor, ishte Adolf Hitleri dhe nazistët e tij ata kundër të cilëve u mobilizua rezistenca. Por gjermanët dështuan.
“A do të bashkohet klasa punëtore gjermane kundër fashizmit?” – ishte pyetja që ngriti gazeta Arbeiderbladet në janar të vitit 1933, kur Hitleri mori pushtetin në mënyrë të ligjshme. Kjo pyetje mbetet e rëndësishme edhe sot, sepse tregon sa e shkurtër është dritarja e mundësive për të kundërshtuar një regjim autoritar para se rezistenca të bëhet e pamundur.
Socialdemokratët gjermanë – në një vend me lëvizjen sindikaliste më të fortë dhe më të organizuar në Evropë – u përpoqën të mobilizonin të gjitha forcat kundër nazistëve. Nëntë muaj më vonë, 92.2% e gjermanëve votuan për partinë e Hitlerit.
Sot, Amerika është në një udhëkryq të ngjashëm. Nëse shumica e qytetarëve amerikanë zgjedhin të qëndrojnë pasivë, nëse besojnë se institucionet do të funksionojnë vetë, atëherë historia mund të përsëritet.
Siç e tha Michael Moore: “Trump nuk e di, por mijëra prej nesh tashmë po punojmë për ta ndaluar atë. Dhe ne kemi shumë mënyra për ta bërë këtë. E vështirë? Po. E pamundur? Jo.”
Amerika duhet të zgjohet dhe të pyesë veten: Kur ra alarmi, çfarë bëmë ne? Sepse ky nuk është më një eksperiment politik – është një betejë për shpëtimin e demokracisë.