NEKTARI I POEZISË PERSE, RUMIU, MBAN NJË PESHË TË MADHE TË FILOZOFISË UNIVERSALE SE NJERIU KALON NËN NJË PROCES TË GJATË TË NJOHJES SË EGOS HYJNORE. RRUGA QË AI NDOQI PËR TA GJETUR HYJNOREN PASQYROHET NË THËNIET E TIJ
Rumiun, bota islamike e njeh si poetin e saj më të madh, por prej kohësh ai është bërë poeti universal i shpirtrave që kërkojnë dashurinë dhe gëzimin e jetës. Emri i tij i vërtetë është Jalal ad-Din Muhammad Rumi (1207-1273), i njohur edhe si Mavlana (Mjeshtri) Jalal ud din Balkhi, për shkak të vendlindjes së tij në Balkh të Persisë. Por ata që e duan poezinë e tij, e thërrasin shkurt Rumi.
MBI FILOZOFINË E RUMIUT
Rumiu ishte një mendimtar evolucionar, në kuptimin që besonte se shpirti pas ndarjes nga Egoja hyjnore kalon nën një proces evolucionar që e sjell gjithnjë e më pranë së njëjtës Ego. E gjithë materia në univers i nënshtrohet këtij ligji dhe kjo lëvizje beson te një shtysë e brendshme që Rumiu e quan dashuri, për të evoluar dhe për të kërkuar kënaqësinë te hyjnorja prej së cilës ka burimin. Ngritja nga kafsha në njeri është vetëm një fazë e këtij procesi. Doktrina e Rënies së Adamit, është interpretuar sërish si një degradim i Egos nga hyjnorja dhe është një fenomen kozmik universal. Ideja e jetës si kreative dhe evolucionare e filozofit Henri Bergson, është e ngjashme, por ndryshe nga Bergson, Rumiu besonte se kishte një qëllim të veçantë në proces: arritja e Zotit. Për Rumiun, Zoti është baza dhe qëllimi i të gjithë ekzistencës. Ai nuk ishte i interesuar me anën shkencore të teorive dhe nuk kishte lidhje me biologjinë evolucionare që Darvini e solli më pas. Rumiu ishte i interesuar për evolucionin shpirtëror të një qenieje njerëzore: njeriu që nuk njeh Zotin është i ngjashëm me një kafshë dhe njohja e vërtetë e bën atë hyjnor.
Kjo shihet si një doktrinë neoplatonike: shpirti universal që punon në sfera të ndryshme të ekzistencës, një doktrinë që iu shtua Islamit nga filozofët myslimanë si Al Farabi dhe lidhur njëkohësisht me idenë e dashurisë së Avicenna-s. Ky i fundit e përcaktonte dashurinë si një fuqi magnetike që e lartëson jetën.
SHPREHJET
Ndonëse rruga s’merr kurrë fund, bëj një hap përpara dhe vazhdo të ecësh, mos u tut nga largësia. Në këtë rrugëtim, lëre zemrën të jetë udhërrëfyesja jote kur trupi ngurron dhe është mbytur nga frika.
Ti erdhe papritur dhe vodhe prej meje tri gjëra. Durimin nga zemra, ngjyrën nga fytyra dhe gjumin nga sytë.
Jo vetëm ata që flasin të njëjtën gjuhë, por edhe ata që ndajnë të njëjtat ndjenja e kuptojnë njëri-tjetrin.
I thashë natës, “Nëse je e dashuruar me hënën, kjo sepse kurrë s’qëndron gjatë”. Nata u kthye dhe më tha, “Nuk është faji im. Kurrë nuk e shoh diellin, nga ta di që dashuria është e pafund?”
Ji i çmendur dhe i dehur me dashuri, nëse je shumë i kujdesshëm, dashuria nuk do të të gjejë.
Duhet të vazhdosh ta thyesh zemrën derisa të hapet.
Lerë heshtjen të të çojë në bërthamën e jetës.
Duhet të hesht. Të hesht. Dhe ta lë dashurinë të përshkruajë vetveten: nën një përshkrim të lumtur, të gëzuar që s’merr fund kurrë.
Kurrë mos e humb shpresën, zemra ime, mrekullitë burojnë nga e padukshmja.
Mjaft me fjalë! Hap dritaren në qendër të kraharorit… Lëri shpirtrat të hyjnë dhe të dalin.
Mund të mësosh të dashurosh vetëm duke dashuruar.
Nëse fjalët dalin nga zemra, ato do të hyjnë në zemër.
Duke bërë si më thanë të tjerët, u verbova. Duke shkuar kur të tjerët më kërkonin, humba. Më pas u largova prej të gjithëve, edhe prej vetes. Kështu i gjeta të gjithë, edhe veten.
Unë nuk jam këto flokë, nuk jam kjo lëkurë, jam shpirti që jeton brenda tyre.
Nëse ke shumë, fal prej pasurisë tënde. Nëse ke pak, dhuro prej zemrës.
Bëhu si lulja që ia jep aromën edhe dorës që e këput.
Detyra jote nuk është të kërkosh dashuri, por të kërkosh dhe të gjesh të gjitha pengesat që vetja jote ka ndërtuar kundër dashurisë.
Nuk kam fe. Feja ime është dashuria. Çdo zemër është tempulli im.
Unë buzëqesh si një lule, jo vetëm me buzë, por me tërë qenien.
Mos u gënje nga bukuria ime, drita që më sheh në fytyrë vjen nga qiriu i shpirtit tim.
Kur bota të gjunjëzon, je në pozicionin e duhur për t’u lutur.
Përse po troket në çdo derë? Jepi, trokit në derën e zemrës tënde!
Ai që vë intelektin mbi dëshirat është më i lartësuar se engjëjt, ai që vë dëshirat mbi intelektin, është më pak se një kafshë.