Janë të paktë shkrimtarët e vërtetë, që përveçse të qenurit popullor me librat e tyre, arrijnë që të jenë të dashur si personazhe. Andrea Camilleri, i ndarë nga jeta këtë mëngjes, në moshën 93-vjeçare, ishte një nga ata.
Ai guxoi të përdorte forcën e tij mediatike për të rrëfyer për veten dhe personazhin e tij të dashur komisar Montalbanon, por edhe për të përcjellë te lexuesit e tij, disa nga idetë bazë të demokracisë, barazisë e dinjitetit.
Andrea Camilleri, shkrimtari karizmatik i dhjetra romaneve grishës, skenaristi, dramaturgu, regjisori italian, do të mbahet mend, edhe shumë përtej Italisë e Siçilisë së tij të dashur, jo vetëm për romanet pafund me personazh Komisarin Montalbano, të shndërruar paskëtaj mrekullisht në serial televiziv fatlum të transmetuar prej mëse 20 vitesh në tërë botën, ku përmbysen klishetë për Siçilinë veç si atdheu i Mafias, duke u përqendruar te njerëzit e thjeshtë, natyra e mahnitshme, ngjyrat, larmia kulturore dhe gjithçka burimore e Siçilisë, ku spikat përdorimi krenar i dialektit siçilian në veprat e tij.
Ndër të tjera, në romanet e filmat e Andrea Camilleri, përherë synohej, veçanërisht në vitet 90, që shqiptarëve t’u hiqej njolla e paragjykimit, duke i trajtuar si emigrantë, njerëz të ndershëm, jo krimininelë me vulë.
Camilleri diti t’i jetonte 93 vitet e jetës së tij plotësisht, me cigaren përherë në gojë, gjithmonë duke shkruar romane të rinj, duke mbikëqyrur përshtatjen televizive të tyre, duke njohur Fashizmin, luftën e ndryshimet pafund politke të Italisë, e duke mbetur gjithnjë i kthjellët, pasionant e mendimtar i lirë.
Pavarësisht konotacionit të fortë sicilian, veprat e tij kapërcyen kufijtë kombëtarë dhe shitën ë shumë se 31 milionë kopje në të gjithë botën, duke u përkthyer në 120 gjuhë të ndryshme.
Edhe pse në të 90-tat humbi shikimin, ai nuk reshti së rrëfyeri. I shkroi librat e tij, falë ndihmës së asistentes besnike Valentina Alfieri, që siç thoshte “është e vetmja që di të shkruajë në gjuhën vigateze edhe pse është nga Abruzzo”.
