Të enjten, (05. 06. 2025) Norvegjia publikoi për herë të parë udhëzime kombëtare për përdorimin e ekraneve nga fëmijët, të rinjtë dhe prindërit. Këto këshilla vijnë nga Drejtoria Norvegjeze e Shëndetit dhe kanë një qëllim të qartë: kufizimin e kohës përpara ekranit në kohën e lirë për të gjitha grupmoshat.
Cilat janë rekomandimet?
- Fëmijët nën 2 vjeç: Asnjë përdorim i ekranit.
- Fëmijët në çerdhe: Më pak se 1 orë në ditë.
- Fëmijët në moshë shkollore: 30–60 minuta në ditë.
- Adoleshentët: Maksimumi 1.5 deri në 3 orë në ditë jashtë orarit të shkollës.
Pse janë të nevojshme këto rregulla?
Një në dhjetë prindër në Norvegji ka lejuar që foshnja e tyre të përdorë pajisje me ekran që para moshës një vjeç, sipas të dhënave nga Medietilsynet. Studime nga jashtë tregojnë se fëmijët nën 2 vjeç shpesh kalojnë 2–3 orë çdo ditë para ekranit.
Ekspertët paralajmërojnë për pasoja serioze, veçanërisht për fëmijët e vegjël. Ekranet mund të ndikojnë në:
- Zhvillimin e trurit
- Aftësinë për të fjetur
- Përqendrimin
- Aftësitë sociale dhe gjuhësore
- Zhvillimin e empatisë
Truri i fëmijëve është i ndjeshëm dhe zhvillohet me ndërveprim njerëzor – jo me ekrane.
Prindërit: Pjesë e problemit, pjesë e zgjidhjes
Ekspertët theksojnë se prindërit kanë rol kyç. Jo vetëm që duhet të vendosin kufij për fëmijët, por edhe vetë duhet të kufizojnë përdorimin e ekranit kur janë me fëmijët e vegjël.
Pra:
- Pa celular në park
- Pa tablet në tryezën e ngrënies
- Pa video qetësuese për të fjetur foshnja
- Pa ekran për të “shpëtuar” situatën kur fëmija qan
Lehtësimi i përditshmërisë nuk duhet të sakrifikojë zhvillimin e fëmijës
Po, është e kuptueshme që në lodhje, pas netëve pa gjumë dhe nën stres, një ekran mund të duket si shpëtim. Por çmimi që paguhet është i lartë. Disa prindër kanë rritur fëmijët me TV, por sot kemi në duar pajisje që janë shumë më tërheqëse, më ndërvepruese dhe potencialisht më të dëmshme.
Ekranet moderne shpërblejnë përdoruesin për çdo prekje, zë apo lëvizje – duke e bërë përdorimin e tyre afërsisht të varur.
Për fëmijët më të rritur, rreziqet janë të tjera: ekspozimi ndaj dhunës, pornografisë, bullizmit dhe idealeve të rreme për pamjen.
Kufizimi fillon që në fëmijërinë e hershme
Sa më herët të fillojë përdorimi i ekranit, aq më e vështirë bëhet vendosja e kufijve në moshë më të madhe. Prandaj, këshillat për zero ekran për fëmijët nën 2 vjeç janë aq të rëndësishme.
Kjo nuk do të jetë e lehtë – as për prindërit, as për fëmijët. Por udhëzimet zyrtare i ndihmojnë familjet të marrin vendime më të mira dhe krijojnë një standard shoqëror për të bërë të papranueshme përdorimin e ekranit nga foshnjat – njësoj siç është e papranueshme të pish duhan në stacionin e autobusit pranë fëmijëve.
Një shoqëri e shëndetshme fillon me vendime të vetëdijshme – edhe kur ato janë të vështira.
Fëmijët kanë më shumë nevojë për vëmendjen e prindërve sesa për një ekran që ndriçon.