Viktor Hygo (1802-1885) ishte shkrimtar francez, që renditet ndër më të mëdhenjtë në Francë por edhe në mbarë botën. Shquhet, veçanërisht për kontributin e rëndësishëm politik në krah të luftëtarëve francezë kundër Perandorisë së Dytë si mbrojtës i regjimit republikan.
Ka një veprimtari të gjerë letrare që përfshin: romanin, poezinë dhe teatrin. U rreshtua së bashku me të tjerë autorë që u angazhuan në mbrojtje të revolucionit dhe revolucionarëve grekë.
Mes atyre revolucionarëve, bëmave të tyre ngadhënjyese, të pashoqe për kohën Hygoi veçon mençurinë, trimërinë e bukurinë shqiptare.
Më 1829, boton vëllimin poetik “Orientalët” nga e cila po japim disa pjesë nga parathënia:
Ali Pasha ky kolos
“Gjithë kontinenti po anon nga Orienti. Do të shohim gjër të mëdha. Barbaria e vjetër aziatike ndoshta nuk është aq e zhveshur nga njerëz të mëdhenj sa ç’pandeh qytetërimi ynë.
Duhet rikujtuar se ajo prodhoi të vetmin kolos që ky shekull mundi të vërë ballë përballë Bonapartit, mjaft që edhe Bonaparti të kish parë silah; atë njeri gjeni, turk e tartar në të vërtetë, atë Ali Pashë që është për Napoleonin çka është tigri për luanin, skifteri për shqiponjën…”
Pjesë nga poema: “Kokat nga Sarajit” ku vërejmë frymëzimin e Viktor Hygoit nga rënia e Misolongjit, më 22 prill 1826.
Zëri i parë
“Ka jam kështu?… topçi gati!
Shpejt te velat!…
Vëllezër, Misolongji në flukë na thërret,
Turqit janë dyndur mureve fisnike të tij,
Mbrapsh nga kanë ardhë, anijet e tyre t’i kthejmë,
Pishtari im, o kapedanë!
Për ju qoftë far, për ta rrufe t’i përpijë në varr!
“Lamtumirë atdhe krenar, Hidra, Sparti e re!
Liri e sapoardhur me këngë shpreh hare;
Me velat veshur të tuat mure, qytet marinarësh!
Lamtumirë! E dua ishullin tënd që shpresën tonë mban në gji.
Vëllezër, në u kthefsha me Misolongjin shpëtuar,
Për Krishtin ngrini në këmbë një kishë të re.”
-IV-
Zëri i dytë
“Po Kanaris, je duke parë vetë sarajin dhe kryet e mi,
Shkulur prej qivuri për të kremtuar këtë buhi.
Turqit gjer në varr më ndoqën pas.
Shihni pra! Këto eshtra të thara janë preja e tyre,
Për sulltan madhin, ja prej Boçarit
ç’la krimb i varrit? (Është jala për gjeneralin e famshëm Marko Boçarin, vrarë në 1823 në Misolongji)
Po Boçaris, Josif Kanaris, ju të shenjtat hije
Përmes vdekjes, zërat tuaj të shuar ajo do dëgjojë;
Mbi ballin tuaj, vetë plagën gjurmëlënëse do vështrojë
Në luftra, krahu juaj prej kohësh është dalluar;
Të vdekur, që të treve ju dragën duart e liga.
Pas Termopileve (beteja e 300 spartënëve), Kalvari juaj erdh’;
Për tërë përkushtimet, gjaku që kishit, lumë u derdh.”
Qershor 1826