Dijetarët ende kanë disa siguri, fëmijët kanë frikë prej tyre, të rriturit ndonjëherë nuk i kujtojnë
Sipas përrallave, ëndrrat janë dëshira, për Sigmund Freudin, babanë e psikoanalizës, ato janë një dritare në nënvetëdijen tonë, ndërsa për fëmijët rreziku i të parit ëndrra të këqija, është një nga arsyet pse errësira u bëhet më e frikshme. Megjithatë, ëndrrat janë një realitet misterioz, kuptimi dhe mekanizmat e të cilit ende nuk I kuptojmë plotësisht. Pse nuk i kujtojmë ndonjëherë ato dhe bindim veten të mos ëndërrojmë fare dhe pse ekzistojnë tema dhe situata që përsëriten? Ja disa fakte interesante që lidhen me botën e ëndrrave dhe përvojën që kemi me to.
Çfarë janë ëndrrat
Kjo është ndoshta pyetja e rëndësishme, për të cilën shkenca ende nuk e di se si të përgjigjet plotësisht. Ne e dimë me siguri se ëndrrat janë fenomene psikike të lidhura me gjumin; ato zhvillohen kryesisht gjatë fazës së REM (Rapid Eye Movement), të karakterizuar nga një pushim i lehtë, në të cilin sytë gjatë gjumit lëvizin shpejt.
Megjithatë, është një zbulim i kohëve të fundit që disa ëndrra ndodhin në faza të ndryshme, aq shumë sa tashmë flitet edhe për ëndrrat jo-REM. Gjatë ëndrrës imazhet dhe situatat perceptohen si absolutisht reale, në mënyrë që të gjenerojnë lumturi të madhe, ose trishtim dhe frikë aq të fortë, sa që ndonjëherë të shkaktojnë zgjim dhe të zgjasin madje edhe për një kohë të caktuar pas zgjimit.
Ekzistojnë disa teori rreth botës në të cilën truri ynë prodhon ëndrra, asnjëra prej të cilave nuk e ka shpjeguar plotësisht fenomenin. Ne e dimë se ka një lidhje midis gjumit, ëndrrave dhe aktiviteteve të konsolidimit të kujtesës: sipas disa teorive, aktiviteti i ëndrrës është puna e stimulimit elektrik të korteksit cerebral, që kontribuon në formimin e kujtesës afatgjatë.
Endrrat me dritë
Kur ne ëndërrojmë, zakonisht zhytemi në një përvojë gjithëpërfshirëse, sikur të ishim në një film, në të cilin ndodhin ngjarje përreth nesh, ku edhe vetë jemi të zhytur. Herë të tjera ne jemi të vetëdijshëm për ëndërrimin, aq shumë sa bëjmë gjithçka për t’u zgjuar, ose për të zgjatur ëndrrën, apo edhe për ta drejtuar atë në një drejtim që na pëlqen. Kjo vetëdije e pjesshme është tipike për të ashtuquajturat ëndrra të qarta, në të cilat ne jemi pjesërisht zotër të ëndrrës sonë. Ato zakonisht janë jetëshkurtëra, nga pak minuta deri në gjysmë ore, por ka teknika për të përsosur aftësinë për të manipuluar objektet dhe ngjarjet e ëndrrës sonë, sipas dëshirës.
Kujtesa
Shkenca ka konfirmuar se ëndrrat janë në disa mënyra të lidhura me funksionimin e mirë të kujtesës. Një eksperiment i kryer nga studiuesit e Shkollës Mjekësore të Harvardit ka treguar se ata që bien në gjumë menjëherë pas leximit dhe ëndërrimit intensivisht, kur zgjohen mbajnë mend më mirë përmbajtjet që lexojnë në krahasim me ata që, duke fjetur menjëherë, kanë pak ëndrra ose nuk shohin asgjë. Kjo konfirmon teoritë se, gjatë gjumit të thellë, por edhe gjatë ëndrrave, truri konsolidon kujtimet dhe transferon informacionin nga kujtesa afatshkurtër në atë afatgjatë.
Domethënia e ëndrrave
Është një nga aspektet më interesante që lidhen me aktivitetin e tyre dhe, për fat të keq, ende një nga më misteriozët. Psikologët, neurologët, por edhe filozofët dhe teologët kanë menduar gjithmonë për kuptimin e ëndrrave, por pa arritur përfundime shteruese. Sigurisht që ne e dimë se në ëndrrat mbeten disa aspekte të përvojës ditore: për shembull, nëse përjetojmë dhimbje fizike, ajo në një farë mënyre hyn në ëndrra, edhe nëse nuk arrijmë të zgjohemi plotësisht. Këtu gjejnë shprehje të dëshirave, frikave dhe përvojave edhe duke u kthyer në të kaluarën e largët.
Ëndrrat shpesh flasin përmes një simbolizmi që ndryshon kuptimin sipas njerëzve, përzierjen dhe “kondensimin” e fragmenteve të ngjarjeve, frikave dhe aspiratave në një mënyrë kaq të ndërlikuar, sa është e vështirë të kuptohet kuptimi i tyre. Megjithatë, ka ëndrra të përbashkëta për shumë njerëz, madje edhe ata nga kultura të ndryshme, të tilla si përvoja e fluturimit, ndjenja e rënies në zbrazëti, ose edhe humbja e një pjese të trupit, si dhëmbët. Fatkeqësisht nuk e dimë se çfarë është mesazhi i këtyre përvojave, gjithmonë nëse ekziston një.
A e dini se?
Kur ne ëndërrojmë, trupi ynë mbetet plotësisht i qetë. Kjo ndodh sepse disa gjëndra në trup prodhojnë hormone që nxisin relaksim të thellë të kurrizit, në kufijtë e paralizës. Ky është një mekanizëm fiziologjik atavist për të cilin, gjatë ëndrrës, trupi nuk vepron në reagim ndaj vetë ëndrrës, por mbetet i qetë. Shumica e njerëzve ëndërrojnë me ngjyra, edhe pse zakonisht nuk janë ngjyra shumë të gjalla. Megjithatë, ekziston edhe një përqindje e vogël e ëndërrimtarëve bardhë e zi.