Kjo do të ishte një skenar ëndrrash për Vladimir Putinin.
Ballkani ka një histori të trazuar dhe sot ndodhet në një situatë shumë serioze dhe të tensionuar. Pse atëherë rajoni merr kaq pak (ose aspak) vëmendje?
Përgjigjja është në fakt shumë e thjeshtë. Gjatë viteve të fundit, bota është përqendruar te pandemia, rënia ekonomike dhe demokratike, luftërat në Ukrainë dhe Palestinë, si dhe te konflikti i mundshëm midis SHBA-së dhe Kinës.
Problemi është se sa herë që komuniteti ndërkombëtar e humb fokusin te Ballkani, kjo ka pasoja të mëdha dhe të gjera për shumë njerëz jashtë rajonit.
Në pikën e shpërthimit
Nuk po përpiqem aspak të minimizoj pasojat e mundshme të konflikteve në Ukrainë dhe Palestinë nëse ato nuk trajtohen siç duhet. Por këto konflikte nuk kanë as për së afërmi potencialin për të shkaktuar një luftë të plotë ndërkombëtare siç ka Ballkani.
Nuk jam dakord me studiuesit danezë që besojnë se Rusia do të arrijë kapacitet të plotë lufte tre deri në pesë vjet pasi të ketë përfunduar lufta në Ukrainë. Humbjet ruse në Ukrainë janë të mëdha – si në personel, ashtu edhe në pajisje ushtarake – dhe ekonomia ruse është në një gjendje shumë më të keqe sesa e paraqesin mediat ruse. Do të duhet shumë më tepër se tre vjet që Rusia të arrijë një kapacitet ushtarak të mjaftueshëm për të nisur një luftë të re.
Edhe nëse, për ndonjë arsye, Rusia do të arrinte këtë kapacitet sipas analizave të studiuesve danezë, pasojat e një sulmi ndaj një vendi të NATO-s do të ishin aq të mëdha saqë edhe liderët më luftarakë të Rusisë e kuptojnë se kjo nuk do t’i sillte asnjë përfitim.
Kjo, përveç rastit kur Rusia do të ndodhej në një situatë ku do të ndihej e detyruar të hynte në një konflikt të ri – diçka që mund të bëhet realitet nëse një konflikt i ri shpërthen në Ballkan. Kjo mund të ndodhë në çdo moment, sepse situata në rajonin e ish-Jugosllavisë është sërish në pikën e shpërthimit.
Lidhjet historike
Situata në Bosnjë dhe Kosovë po shkon drejt një përshkallëzimi të pakontrolluar.
Statusi i Kosovës është ende i pazgjidhur. Më shumë se 90 vende e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, ndërsa shumë të tjera nuk kanë ndërmend ta bëjnë këtë. Beogradi ende e konsideron Kosovën si pjesë të Serbisë. Përplasjet e armatosura mes serbëve në Kosovë dhe policisë kosovare janë bërë tashmë diçka normale.
Mos harroni se Kosova konsiderohet nga komuniteti ndërkombëtar – me SHBA-në në krye – si një protektorat. Duke marrë parasysh lidhjet historike mes Rusisë dhe Serbisë, Kosova është një pikënisje e përsosur për një konflikt të ri ndërkombëtar.
Situata në Bosnjë nuk është aspak më e mirë. Republika Srpska (një rajon autonom në Bosnjë) dhe presidenti i saj, Milorad Dodik, kanë kërcënuar prej kohësh me shkëputje nga Bosnja. Këto kërcënime rikthejnë kujtime të hidhura, veçanërisht për myslimanët boshnjakë.
Kufijtë e Bosnjës në formën e tyre aktuale janë përcaktuar nga Marrëveshja e Paqes e Dayton-it e vitit 1995. Çdo ndryshim i këtyre kufijve konsiderohet nga myslimanët boshnjakë si një shkelje e marrëveshjes së paqes dhe si një arsye për të justifikuar mbrojtjen me armë. Një luftë e hapur midis myslimanëve boshnjakë (dhe të tjerëve që e identifikojnë veten si boshnjakë) dhe serbëve boshnjakë (me mbështetjen e Beogradit) mund ta zhysë të gjithë rajonin në kaos total.
Skenari i ëndrrave të Putinit
Parandalimi i një konflikti të ri në Ballkan është, në shumë aspekte, në interes të Evropës. Një front i ri lufte në Ballkan, krahas luftës në Ukrainë, është gjëja e fundit që i duhet Evropës tani. Një konflikt i ri në Ballkan mund ta zhysë të gjithë kontinentin në kaos. Kjo do të kishte pasoja të rënda për të gjithë Evropën.
Prandaj, duhen marrë masa – përpara se situata të dalë plotësisht jashtë kontrollit. Evropa nuk duhet të përsërisë gabimet e viteve 1991-1992, kur u kap plotësisht e papërgatitur, ndërhyri shumë vonë dhe nuk kishte një plan konkret për menaxhimin e konfliktit.
Si mund të parandalohet një luftë e re në Ballkan? Duke filluar me gjërat e dukshme: Bosnja dhe Serbia duhet të anëtarësohen në BE sa më shpejt të jetë e mundur, ndërsa Bosnja duhet të integrohet në NATO. Nëse këto dy masa zbatohen në një të ardhme të afërt, kjo do të zvogëlojë ndjeshëm rrezikun e luftës në Ballkan. Nëse nuk ndodh, atëherë po ia lëmë situatën në dorë presidentit rus.
Vladimir Putini do ta priste me kënaqësi lajmin për një luftë të re në Ballkan. Kjo do të zhvendoste vëmendjen nga lufta në Ukrainë – një skenar i përsosur për Putinin.
Ky artikull u publikua fillimisht në gazetën norvegjeze Aftenposten./Përkthyer nga MekuliPress/