Historitë e pilulave të gjumit që kanë shkuar keq janë legjendare. Pyesni ndonjë stjuardese dhe do të dëgjoni tregime zbavitëse të njerëzve që ecin në gjumë, heqin rrobat apo bëjnë veprime të pakëndshme për fqinjët në avion. Përdorimi i pilulave të gjumit mund të jetë gjithashtu vdekjeprurës. Deri në gjysmë milioni vdekje në Shtetet e Bashkuara ishin për shkak të përdorimit të ilaçeve të gjumit të quajtur qetësues-hipnotikë, zbuloi një studim i vitit 2010.
Njerëzit me receta për ilaçe gjumi, të cilat përfshijnë zolpidem dhe temazepam, kishin mbi katër herë më shumë gjasa të vdisnin nga aksidentet dhe kushtet shëndetësore që rrjedhin nga përdorimi, krahasuar me ata që nuk përdornin ilaçe të tilla, tha studimi. Edhe njerëzit që merrnin më pak se dy pilula gjumi në muaj kishin tre herë më shumë gjasa të vdisnin sesa ata që nuk merrnin. Nëse jeni duke përdorur, ose po mendoni të përdorni një ilaç për gjumë me recetë ose pa recetë, çfarë duhet të dini për ta bërë këtë në mënyrë të sigurt? Dr. Jing Wang, një asistent profesor i mjekësisë pulmonare, kujdesit kritik dhe mjekësisë së gjumit në Shkollën e Mjekësisë Icahn në malin Sinai në qytetin e Nju Jorkut, u përgjigjet të gjitha pyetjeve më të zakonshme në lidhje me këtë temë.
Kur dikush vjen tek ju me pagjumësi ose me një çrregullim tjetër të gjumit, duke kërkuar ndihmë për të fjetur, a i jepni atij një pilulë gjumi që në fillim për lehtësim të menjëhershëm?
Dr. Jing Wang: Jo, definitivisht jo. Ne vërtet përpiqemi shumë, shumë fort që të mos e bëjmë këtë. Kur dikush vjen me pagjumësi, ne marrim historinë e plotë mjekësore dhe të gjumit. Është shumë e rëndësishme që personi të ndajë të dhënat personale në mënyrë që të mund të identifikojmë se cili mund të jetë burimi i pagjumësisë. A është ajo e sjelljes, apo është e lidhur me ilaçet apo sëmundjet mjekësore? Unë i pyes: “Cili është programi juaj i ditës? Çfarë bëni në mbrëmje?” që ata të përpiqen të gjejnë pikat e tyre stresuese fizike dhe emocionale. A është ky person në ekran gjatë gjithë kohës në punë dhe në shtëpi?
Më pas ne kuptojmë se si ai person përgatitet për të fjetur: “A keni rutina? A keni një orar të rregullt të gjumit?” Shpesh, pagjumësia përjetësohet nga ajo që bëjmë si përgjigje ndaj pamundësisë për të fjetur. Njerëzit bëhen shumë kreativë në mënyra që mund të mos jenë të dobishme: marrin telefonin, duke kontrolluar emailet ose duke iu përgjigjur mesazheve të punës, ose flenë me televizorin ndezur. Të dyja këto ju ekspozojnë ndaj dritës blu, e cila i dërgon një sinjal trurit për t’u zgjuar. Herë pas here, hasim njerëz që thonë se ngrihem dhe stërvitem, gjë që definitivisht nuk është ajo që dëshironi të bëni!
Kur mund të këshillohet një ndihmë për gjumin?
Wang: Qasja jonë e linjës së parë është të prezantojmë pacientët me një formë të terapisë konjitive të sjelljes të quajtur CBTI, e cila është veçanërisht për pagjumësinë. Ajo i edukon pacientët për sjellje të shëndetshme të gjumit, si oraret e rregullta të gjumit dhe zgjimit, mbajtja e ekraneve dhe dritave blu jashtë dhomës së gjumit, kryerja e gjërave relaksuese para gjumit, etj. Gjithçka ka të bëjë me lidhjet që truri ynë bën me mjedisin tonë të gjumit dhe se si sjelljet ose aktivitetet tona ndikojnë në të.
Nëse kemi dikë që po lufton qartësisht nga një fillim shumë akut i pagjumësisë dhe ka një faktor ose ndryshim të identifikueshëm në jetën e tij, atëherë mund të diskutojmë për një provë afatshkurtër të një ndihme gjumi për disa javë ose muaj apo më shumë, dhe vetëm me kontrolle të rregullta. Dhe ne vendosim pritshmëri të qarta në lidhje me përdorimin afatshkurtër, sepse nuk duam të përshkruajmë thjesht një ilaç për gjumë dhe ta mbajmë personin në të për 30 vitet e ardhshme. Ne duam të arrijmë në rrënjën e problemit në një mënyrë më të shëndetshme duke rregulluar atë që shkakton pagjumësinë.
Pse përdorimi afatgjatë i një ilaçi për gjumë nuk është i shëndetshëm?
Wang: Kjo varet, pasi njerëzit kanë përgjigje të ndryshme dhe mund të jenë të ndjeshëm në mënyra të ndryshme. Disa nga këto mjete ndihmëse për gjumë mund të bëhen të varur, kështu që personi ndjen se nuk mund të flejë pa të. Ato mund të jenë të rrezikshme nëse përzihen me alkool ose medikamente të caktuara kundër dhimbjeve. Disa shkaktojnë përgjumje gjatë ditës dhe mund të ndërhyjnë në drejtimin e automjetit dhe aktivitete të tjera motorike.
Mjetet qetësuese të gjumit janë shoqëruar me halucinacione dhe sjellje disociuese. Njerëzit kanë vozitur makina, kanë gatuar ushqim, kanë ecur në gjumë dhe kanë bërë telefonata, të gjitha pa u kujtuar kur janë zgjuar. Pas zgjimit, njerëzit mund të jenë të ndjeshëm ndaj përgjumjes dhe konfuzionit, si një efekt i post dehjes.
Le të flasim për ilaçet pa recetë. A është ky një problem?
Wang: Çdo mjekim është një thikë me dy tehe: ka përdorimet e veta, por gjithmonë ka efekte anësore. Një nga pjesët më të forta të këshillimit që bëj gjithmonë me pacientët është t’u them atyre që vërtet të përpiqen të shmangin ndihmat e gjumit që pa recetë. Ato mund të kenë efekte anësore të paparashikuara, të tilla si t’ju bëjnë hiper aktiv në vend të përgjumjes. Ekziston mundësia për ndërveprim me qetësuesit me recetë, të cilët pacientët mund t’i marrin gjithashtu. Dhe ka gjithmonë një potencial të keqpërdorimit ose përdorimit të tepërt, sepse ata mendojnë, “Oh, është pa recetë, kështu që është e sigurt.”
Merrni melatoninën. Disa njerëz kanë raportuar se kanë marrë 30 apo edhe 60 miligramë melatonin dhe kjo mund të jetë e rrezikshme; thjesht nuk e dimë ende. Nuk është vërtet e rregulluar, kështu që substancat jo-melatonin mund të përzihen në pilulë ose tabletë. Mund të keni dhimbje koke, një nga llojet e njohura të efekteve anësore nga melatonina. Ose mund ta merrni në kohën e gabuar dhe të ndërhyni në ritmin tuaj cirkadian.
Për shembull, antihistaminet krijojnë tharje të gojës, marramendje dhe një lloj ndjenje urie të nesërmen. Ato gjithashtu mund të kenë efekte antikolinergjike, si mbajtja e urinës, shikimi i paqartë, kapsllëku dhe vjellja. Përdorimi kronik dhe i rregullt i këtyre agjentëve në disa studime është lidhur me rritjen e rrezikut të demencës.
Së fundi, përdorimi i mjeteve ndihmëse të gjumit pa recetë mund të vonojë potencialisht që problemet e gjumit të duken si shqetësim real dhe të kërkojnë kujdes: “Nuk ka asnjë arsye që unë të shoh mjekun e gjumit ose të flas me mjekun tim për problemet e mia të gjumit. Unë thjesht mund të vazhdoj të përdor. një agjent pa recetë”, çka nuk është aspak e këshillueshme. CNN
Edel Strazimiri / SCAN