SHABAN MURATI

Nuk e kuptoj se çfarë duhet të ndodhë tjetër në Ballkan që diplomacia e BE të angazhohet seriozisht për rreziqet e luftrave, që po ndizen në Ballkan. Në datën 15 shkurt në Beograd lideri i të ashtuquajturës “serpska republika”, Milorad Dodik, duke pasur në krah të tij presidentin e Serbisë, A.Vuçiç, dhe patriarkun e Kishës Ortodokse Serbe, Irinej, njoftoi se do të organizojë referendumin e shkëputjes së entitetit serb nga shteti i Bosnjë-Hercegovinës, akt që është një formë shpallje lufte. Një ditë më vonë ai shpalli se Bosnjë-Hercegovina nuk do të ekzistojë më në pranverën tjetër dhe madje u mburr se “as SHBA nuk do të na ndalojë dot”, (dhe nuk e përmendi Europën, të cilën duket nuk e ka në refene).

Në 17 shkurt në parlamentin e entitetit serb në Banja Luka, Dodik deklaroi solemnisht: “Goodbye Bosnja-Hercegovina!”. Kërcënimet e udhëheqësit separatist të serbëve të Bosnjës ishin konkretizuar në 12 shkurt me vendimin e organeve e entitetit serb për të ndërprerë dhe bojkotuar të gjitha institucionet e shtetit të përbashkët të Bosnjë-Hercegovinës në procesin e vendimmarrjes. Kjo do të thotë paralizë e funksionimit të shtetit, sepse dihet që në gjitha institucionet e shtetit të përbashkët vendimet duhet të merren me konsensusin e tre komuniteve shtetformuese.

Preteksti i separatistëve të “serpska republikës” për goditjen e re të tyre e re ndaj funksionimit të shtetit të Bosnjë-Hercegovinës është vendimi i Gjykatës Kushtetuese të Bosnjë-Hercegovinës në datën 7 shkurt për të rrëzuar si antikushtetues një ligj të parlamentit lokal të “serpska republikës” për tokën publike bujqësore, në të cilin shpallej se “serpska republika” është pronare e tokës publike në territorin e saj. Gjykata Kushtetuese e Bosnjë-Hercegovinës, mbështetur në Kushtetutën e shtetit të Bosnjë-Hercegovinës, e rrëzoi si të pavlefshëm ligjin lokal serb, duke shpallur vendimin që toka publike në territorin e Bosnjë-Hercegovinës është pronë e shtetit të Bosnjë- Hercegovinës dhe jo e entiteteve përbërëse të këtij shteti. Vendimi i Gjykatës Kushtetuese, i cili është përfundimtar dhe i detyrueshëm, është një akt i drejtë ligjor, që përcakton pronësinë e pronës publike të shtetit të Bosnjë-Hercegovinës në gjithë territorin e këtij shteti.

Autoritetet e “serpska republikës” u hodhën menjëherë në sulm kundër vendimit të Gjykatës Kushtetuese, sepse ligji i tyre lokal për të drejtën mbi pronën publike ishte hartuar në përputhje me vijën separatiste të entitetit serb. Në hartimin e ligjit lokal për pronësinë e entitetit mbi pronën publike autoritetet serbe u nisën nga dy qëllime të mbrapshta. Së pari, për të legalizuar pronësinë e entitetit serb në gjithë territorin e këtij entiteti dhe për të sanksionuar edhe ndarjen pronësore territoriale nga shteti i Bosnjë-Hercegovinës. Qëllimi i dytë është që të legalizojnë shtetëzimin e paligjshëm dhe grabitjen e tokave të pronarëve boshnjakë dhe kroatë, të cilët janë dëbuar me dhunë nga pronat e tyre prej serbëve, prona që ndodhen aktualisht në territorin e “serpska republikës”.

Lexo po ashtu:  Po i themi shthurrjes art dhe nuk po e kuptojmë dallimin. Fatkeqësi e madhe…

Shqetësimin për karakterin antiligjor të ligjit lokal serb për pronën publike e ngriti i pari peshkopi katolik i Banja Lukës, Franjo Komarica, i cili i bëri thirrje bashkësisë ndërkombëtare të ndërhyjë për të ndalur zbatimin e ligjit për tokën në “serpska republika”. Peshkopi paralajmëroi se praktikisht po pushtohen tokat e atyre pronarëve, që janë kroatë dhe boshnjakë të dëbuar dhe pronarët po humbasin tokat e tyre brenda natës.

Bllokimi dhe paraliza e përgjithëshme e institucioneve shtetërore të shtetit të përbashkët të Bosnjë-Hercegovinës dhe kërcënimet për organizimin e referendumit të shkëputjes, janë një shkallë e re drejt ndezjes së konfliktit etnik dhe fetar në Bosnjë-Hercegovinë. Kemi një avancim të rrezikshëm drejt një lufte lokale, sepse është e kuptueshme se çdo përpjekje serbe për të shkëputur pjesën e territorit dhe për t’ia bashkuar Serbisë nuk mund të kalojë pa luftë.

Në këtë situatë të re të rrezikshme u evidentua edhe njëherë lidhja e ngushtë e separatizmit të “serpska republikës” me shtetin e Serbisë. Serbia, e cila ishte agresori kryesor i luftës në Bosnjë në vitet 1991-1995, është protektori kryesor i gjithë veprimtarisë separatiste të “serpska republikës”. Jo rastësisht ekstremisti Milorad Dodik e shpalli nisjen e shkëputjes së “serpska republikës” në Beograd, duke pasur në krah presidentin e Serbisë, Vuçiç. Vetë presidenti Vuçiç deklaroi në krah të Dodikut se Serbia “mirkupton frikat e anëtarit serb të presidencës së Bosnjë-Hercegovinës, Dodik, dhe të presidentes së “serpska republikës”, Zhelka Cvijanoviç, dhe kupton se çfarë impakti është për identitetin dhe pronën e “serpska republikës”. Pohim më të qartë për përkrahjen, që Beogradi po i jep kursit separatist të rrezikshëm të krerëve të “serpska republikës”, vështirë të gjendet.

Mbrojtja e re e hapur, që Serbia i dha rrezikut separatist të “serpska republikës” shkaktoi një dënim të forte dhe protesta në shtetin e Bosnjë- Hercegovinës. Në 16 shkurt kryetari i presidencës së Bosnjë-Hercegovinës, Zhelko Komsiç, gjatë vizitës në Vatikan, deklaroi se “Mesazhet e Dodikut nga Beogradi, ku shumë qartë dhe në mënyrë të paturpshme deklaroi se qëllimi i fundit i asaj politike është prishja e shtetit të Bosnjë-Hercegovinës dhe të krijojë një Serbi të Madhe, për fat të keq nuk hasën ndonjë dënim nga presidenti i Serbisë, A.Vuçiç, por në një miratim të heshtur”.

Partia “Aksioni Demokratik” në Sarajevë në 16 shkurt publikoi një komunikatë, ku thekson se kërcënimet e Dodikut për secesion, të shprehura në Beograd në prani të presidentit të Serbisë dhe të patriarkut të kishës ortodokse serbe, edhe një herë u bënë me neglizhencën dhe pa distancimin e qartë nga Beogradi zyrtar. Në Sarajevë në 16 shkurt shoqata e njohur “Rrethi i Intelektualëve të Pavarur” publikoi një komunikatë, ku thekson se “qëllimet politike të aktorëve të prishjes së Bosnjë-Hercegovinës dhe të kolapsit të Malit të Zi, synojnë në arritjen e qëllimeve të papërfunduara të luftës. Qendra drejtuese e krizës aktuale në Bosnjë-Hercegovinë dhe në Malin e Zi është presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç. Serbia ka qëllimin e shkallëzimit të krizës dhe realizimin e interesave të politikës së Serbisë së Madhe, nga e cila kurrë nuk hoqën dorë”.

Lexo po ashtu:  Si e shkatërroi kafeja turke një perandori të tërë

Kryetari i presidencës së Bosnjë-Hercegovinës, partitë politike dhe shoqëria civile në Sarajevë paralajmërojnë rrezikun e madh, që po i kanoset shtetit të Bosnjë-Hercegovinës dhe po venë gishtin te Serbia dhe presidenti i saj si nxitës të konfliktit të ri, por nga Brukseli nuk po dëgjohet asnjë zë diplomatik, që të dënojë këtë rrezik të luftës, që po rindez Serbia në Bosnjë-Hercegovinë. Diplomacia europiane po bën gjumin e madh, siç ka bërë gjithmonë, kur ka qenë fjala për të marrë direkt apo indirekt në mbrojtje Serbinë. Nuk tha asnjë fjalë Brukseli edhe kur në mënyrë sfiduese kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiç, dhe patriarku i kishës ortodokse serbe morën pjese në 9 janar 2020 në paradat e paligjëshme në Banja Luka për krijimin e “serpska republikës”, megjithëse Gjykata Kushtetuese e Bosnjë-Hercegovinës e ka hedhur poshtë si të paligjëshme atë datë dhe bashkësia ndërkombëtare i ka quajtur festimet serbe si provokim.

Në Sarajevë po ngrejnë alarmin e rrezikut të luftës, sepse ata e kanë provuar mbi kurrizin e tyre dhe e njohin Serbinë më mirë se Brukseli, siç njohin më mirë edhe intrigat serbe për hegjemoni në rajon. Në Sarajevë e njohin më mirë kursin e Beogradit për krijimin e Serbisë së Madhe, ku hapi i parë imediat po bëhet aneksimi i “serpska republikës” nëpërmjet prishjes së shtetit të Bosnjë-Hercegovinës.

Është ironike, për të mos thënë komike, që diplomatët e Brukselit nga mëngjesi në darkë merren me taksën e Kosovës për mallrat e Serbisë dhe e kanë reduktuar gjithë harkun e vëmendjes diplomatike te kjo taksë, pavarësisht zjarreve që po ndez Serbia në Bosnjë dhe në Mal të Zi. Zhurma e madhe për taksën duket si një alibi për të çfajësuar Serbinë për gjithçka që ka bërë kundër Kosovës. Hiperbolizimi diplomatik i çeshtjes së taksës ka kaluar çdo sens mase dhe diplomacia e BE bën sikur harron që Kosova dhe Serbia kanë zhvilluar në Bruksel me ndërmjetësimin e BE bisedime shtatë vjet me rradhë, kur nuk ishte taksa, dhe nuk arritën një normalizim përfundimtar të marrëdhënieve me njohjen reciproke.

Nuk arritën për faj të Serbisë dhe sepse diplomacia e BE nuk deshi dhe zvarriti bisedimet në një qark të mbyllur, duke i rrotulluar në vend numuro. Nuk ishte dhe as nuk është faji i taksës për mungesën e gatishmërisë së Serbisë, e cila i ka bisedimet si kamuflazh i ndezjes së tensioneve në vendet e rajonit. Nuk mund të mos i forcojë dyshimet fakti që diplomacia europiane, që flet nga mëngjesi në darkë për taksën e Kosovës, harron të bëjë të njejtën gjë për kushtin e njëkohshëm ndaj Serbisë për ndërprerjen e fushatës kundër njohjeve ndërkombëtare të Kosoves, kusht që përcaktohet në letrën e përbashkët të pesë qeverive të shteteve më të mëdha perëndimore dërguar në gusht të vitit të kaluar qeverive të Serbisë dhe të Kosovës.

Lexo po ashtu:  Formati i ri demokratik: O me Ne, o kundër Nesh

Në prapaskenën diplomatike europiane po luhet një lojë dinake, e cila kërkon t’i shkëpusë sa më shumë lëshime Kosovës në favor të Serbisë dhe për ta lënë në kalendat greke prioritetin numur një, që është njohja e Kosovës nga Serbia. Beogradi e din dobësinë e vjetër të një pjesë të mirë të diplomacisë europiane për Serbinë, ndaj po rrit tensionet kudo nëpër Ballkan, ndërsa BE merret me taksën e Kosovës.

Serbia turbulloi ujrat në Malin e Zi muajin e kaluar, ku me kishën serbe dhe me shërbimet sekrete serbe organizoi rebelim antiqeveritar, dhe Brukseli nuk e ndje për ndërhyrjen serbe në një shtet sovran, që ka hapur bisedimet e pranimit me BE. Serbia po rindez zjarrin e luftës etnike dhe fetare në Bosnjë dhe Brukseli sodit nga larg. E bukura e lojës serbe është se Beogradi nxit tensionet në shtete të ndryshme të rajonit dhe pastaj i ofrohet BE-së si lojtar për uljen e tensioneve. Pjesë e kësaj loje të rrezikshme të Serbisë me tensionet është synimi për të rritur në tregun diplomatik europian çmimin, që kërkon Serbia në dialogun e ardhëshëm me Kosovën.

Intrigat, që po nxit Serbia për trazira në Bosnjë-Hercegovinë për prishjen e shtetit të përbashkët dhe gllabërimin e një pjese të atij shteti në funksion të krijimit të Serbisë së Madhe, janë një diskreditim publik për projektin e presidentit serb të bllokut të ri ballkaniko-perëndimor me emrin e rremë “minishengen”. Serbia që po prish Bosnjë-Hercegovinën, Serbia që po prish shtetin e Malit të Zi, Serbia që nuk njeh Kosovën, Serbia që ndërhyn në Maqedoninë e Veriut, i ka të gjitha në funksion të krijimit të Serbisë së Madhe. Kjo Serbi e Madhe natyrisht nuk mund ta ketë emrin zyrtar “Jugosllavi”, por do të quhet “zona e përbashkët ekonomike ballkaniko-perëndimore” ose për infantilët “minishengen”. Rezultati i “minishengenit” do të jetë Serbia e Madhe. Për ata në Tiranë, që u ka mbetur ora e mendjes në vitin 1946 të marrëveshjes së shkrirjes së Shqipërisë me Serbinë, është një kthim tek ëndrrra titiste.

Është ironi e historisë ballkanike, që shteti që ndërmori agresionet e përgjakëshme kundër Kroacisë, kundër Bosnjës dhe kundër Kosovës, shteti që po rindez zjarret në Bosnjë dhe në Ballkan, gëzon indulgjenca dhe një pozitë preferenciale në diplomacinë e BE. Europa vazhdon me llogaritë e saj të gabuara në rajonin e Ballkanit, dhe harron se çfarë vendi zë Sarajeva në historinë e vjetër dhe të re të Europës./Dita

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *