Leonardo da Vinçi – 505 vite pas vdekjes së gjeniut të Rilindjes /MekuliPress/
Më 2 maj 2025 u mbushën 505 vite nga vdekja e një prej figurave më brilante të historisë perëndimore dhe botërore: Leonardo da Vinçi. Ai ishte shumë më tepër se thjesht një piktor – ishte një mendje universale: artist, shkencëtar, inxhinier, anatomist, filozof dhe shpikës.
Lindi më 15 prill 1452, në Anchiano, pranë qytetit Vinci, në rajonin e Toskanës – një zonë që atëherë ndodhej nën ndikimin e Republikës së Firences. Pikërisht Firenca, simboli i Rilindjes italiane, ishte vendi ku talenti i tij nisi të marrë trajtë.
1. Origjina dhe fëmijëria
Leonardo ishte fëmijë jashtë martese i noterit të pasur Ser Piero da Vinci dhe një vajze fshatare me emrin Caterina. Megjithëse nuk ishte pjesë e një familjeje të plotë, ai gëzoi një rini relativisht të qëndrueshme, duke u rritur mes fshatit dhe qytetit, dhe kishte gjithsej 17 gjysmëvëllezër dhe motra nga martesa të ndryshme të të atit.
2. Arsimimi – më shumë vetëdije sesa shkollë
Leonardo nuk ndoqi shkollim formal të avancuar. Ai mësoi të lexonte dhe shkruante në italisht, por nuk studioi latinisht ose greqisht si bashkëkohësit e tij të klasës së lartë – gjë që e pengoi disi në leximin e veprave klasike. Megjithatë, vetëdija e tij e mprehtë dhe dëshira për të mësuar e bënë një nga mendjet më të pasura të epokës.
3. Fillimet në art – nga nxënës në mjeshtër
Në moshën 14-15 vjeç, babai i tij e çoi në punishten e Andrea del Verrocchio, një nga mjeshtrit më të njohur të Firences. Aty Leonardo mësoi gjithçka nga teknikat e pikturës, skulpturës, deri te punimi me metale dhe inxhinieria.
Një nga veprat e para ku kontribuoi ishte “Pagëzimi i Krishtit” – ku Leonardo pikturoi engjëllin në të majtë, dhe sipas legjendës, mjeshtri Verrocchio u impresionua aq shumë, saqë vendosi të mos pikturonte më.
4. Një mendje që shkonte përtej artit
Ajo që e bën Leonardon unik është se ai nuk u kufizua kurrë vetëm te arti. Ai mbajti me dhjetëra fletore të mbushura me vizatime anatomike, studime për makineri fluturuese, ura, armë dhe eksperimente shkencore.
Ai parashikoi koncepte si helikopteri, tanku, parashuta dhe lentet optike, shumë kohë përpara se teknologjia e kohës të mund t’i bënte ato realitet.
5. Shkrimi i pasqyrës dhe sekreti i mendimit
Leonardo ishte majtak, dhe zakonisht shkruante nga e djathta në të majtë, në mënyrë që shkrimi i tij të lexohej vetëm në pasqyrë. Kjo teknikë ndoshta u përdor për të ruajtur idetë e tij si sekrete, ose thjesht për arsye praktike (nuk përlyente letrën me bojë me dorën e majtë).
6. Adhurimi për natyrën dhe kafshët
Ndryshe nga normat e kohës, Leonardo kishte një dashuri të madhe për kafshët dhe mjedisin. Thuhet se blinte shpesh kafshë nga tregjet vetëm për t’i liruar ato. Ishte gjithashtu vegjetarian, për shkak të ndjeshmërisë së tij të thellë ndaj jetës.
7. Ndikimi i përjetshëm në art
Ndër veprat më të njohura të Leonardos janë:
- „La Gioconda“ (Mona Lisa) – piktura më e famshme në botë, e njohur për buzëqeshjen misterioze.
- „Darka e Fundit“ (Il Cenacolo) – një vepër monumentale që shfaq momentin kur Jezusi u thotë dishepujve se njëri prej tyre do ta tradhtojë.
- „Njeriu i Vitruvit“ – një vizatim që simbolizon idealet e harmonisë dhe përmasave të trupit njerëzor.
8. Vitet e fundit dhe vdekja në Francë
Leonardo kaloi vitet e fundit të jetës në Francë, në kështjellën e Clos Lucé, me ftesë të mbretit François I. Ai vdiq më 2 maj 1519, në moshën 67-vjeçare. Mbretit thuhet se i qëndroi pranë në momentet e fundit, si mik i nderuar dhe artist i oborrit.
9. Trashëgimia
Leonardo da Vinçi mbetet një simbol i njeriut universal. Fletoret e tij janë burim frymëzimi për shkencëtarët, artistët, dizajnerët dhe filozofët modernë. Ai na kujton se kurioziteti, vëzhgimi dhe imagjinata mund të çojnë njerëzimin përpara.
✅ Fakt i ri interesant:
Një nga eksperimentet më të rralla të Leonardos ishte krijimi i një instrumenti muzikor të çuditshëm që quhej “viola organista” – një lloj kombinimi mes violinës dhe organeve, që prodhonte një tingull të butë dhe vazhdues. Ky instrument u ndërtua për herë të parë 500 vjet më pas, bazuar në skicat e tij.
Në një botë që shpesh e ndan dijen në kategori, Leonardo da Vinçi na mëson të jemi kureshtarë në gjithçka, dhe të lidhim shkencën me artin, mendimin me ndjesinë, dhe përvojën me fantazinë.