Mark Galeotti është një nga ekspertët më të njohur të Rusisë. Një kritik i strategjisë së Rusisë dhe të SHBA-së në Ukrainë, ai është autor i librit “Ne duhet të flasim për Putinin: Si po gabon Perëndimi” (2019).
Profesor Galeotti, i cili është edhe drejtor i kompanisë së konsulencës “Mayak Intelligence”, shpjegon për Kathimerini misteret, rreziqet dhe vështirësitë e luftës në Ukrainë, e cila gjithnjë e më shumë por duket si një kurth që përfshin shumicën e fuqive të mëdha.
Strategjia ruse supozohej të ishte “përshkallëzimi për të de-përshkallëzuar”. Por tani duket se Perëndimi ka miratuar disi të njëjtën strategji. Të dyja palët janë duke u përshkallëzuar pa asnjë de-përshkallëzim në horizont. A jeni i shqetësuar për këtë?
Po dhe jo. Nuk mendoj se po shkojmë drejt një përshkallëzimi të pandalshëm që do të çojë në Luftën e Tretë Botërore. Por unë jam i shqetësuar në kuptimin që asnjëra palë nuk duket se ka ndonjë strategji reale se si përfundon e gjithë kjo.
Çfarë po përpiqet të bëjë presidenti amerikan, Joe Biden, duke bërë thirrje që Vladimir Putin të gjykohet për krime lufte? A po përpiqet t’i thotë Moskës që të gjejë një lider tjetër?
Unë dyshoj se ky është pjesërisht qëllimi i tij. Problemi është se strategjia e Bidenit nuk është shumë e qartë. Ai po përpiqet të bëjë tre gjëra në të njëjtën kohë. Së pari, ai po përpiqet të minimizojë dhunën që po ndodh në Ukrainë. Së dyti, ai duket se po nxit për ndryshimin e regjimit brenda Rusisë. Së treti, ai po përpiqet të zvogëlojë kapacitetin e Rusisë duke goditur ekonominë e saj. Është një strategji që përpiqet të bëjë gjithçka. Dhe si rezultat, nuk është vërtet i fokusuar në asgjë.
Putini është më dominues në vend se sa ishte para luftës. A mund të presim realisht që së shpejti ai të rrëzohet nga një udhëheqës properëndimor?
Flitet shumë për “grushtet” nga brenda, por e gjithë kjo është shumë e parakohshme. Shumë liderë dhe komentues perëndimorë po flasin për grushte shteti dhe përçarje në Moskë, sepse ata nuk mund të shohin asnjë rrugëdalje. Pra, ata thjesht po shpresojnë se Putini është i sëmurë dhe do të vdesë ose do të rrëzohet, sepse është shumë më e lehtë se sa të përpiqesh të mendosh për një përgjigje politike ndaj situatës aktuale.
Mendoni se është i sëmurë?
Une nuk e di. Ka thashetheme të rastësishme. Njerëzit sugjerojnë sërish se ai ka vizituar një specialist për kancerin e tiroides ose një specialist të veshit, hundës dhe fytit. Këto thashetheme sugjerojnë diçka. Por askush nuk e di. Sigurisht që ka një ndryshim midis Putinit që e njihnim para Covid-it, i cili ishte i qetë dhe menaxherial, dhe Putinit të sotëm, i cili duket emocional dhe ndoshta edhe i paarsyeshëm.
Po në lidhje me thashethemet se dikush shumë i afërt me Putinin po i jep informacion SHBA-së?
Është një fushatë pikërisht për të përhapur paranojën brenda qarqeve më të larta të sistemit rus. Amerikanët do të kishin qenë shumë më të qetë për atë që dinin nëse do të duhej të mbronin një burim vërtet të nivelit të lartë.
Të gjithë u habitën nga gjendja e keqe dhe paaftësia e ushtrisë ruse. Jeni befasuar edhe ju, apo e prisnit këtë performancë?
Dihej që ushtria ruse kishte disa probleme, por përmasat e gabimeve ishin befasuese. Shpjegimi është se në fillim ishte lufta e Putinit. Ai bëri planin e pushtimit dhe i urdhëroi të largoheshin, sepse ishte aq i bindur se Ukraina do të binte lehtësisht.
Çfarë do të bënin ndryshe gjeneralët rusë?
Gjeneralët, nëse do të kishin rrugën e tyre, do të kishin filluar me një bombardim masiv të çdo aeroporti dhe më pas do të organizonin me kujdes një pushtim me armë të kombinuara. Në vend të kësaj, ju patët një sulm fillestar me gjysmë zemre dhe më pas ishte pamja e çuditshme e njësive të vogla parashutiste që po shkonin drejt Kievit. Ata sinqerisht menduan se mund të hynin në qendër të qytetit dhe të arrestonin qeverinë. Ishte një operacion i dështuar që në fillim për shkak të Putinit. Tani gjeneralët po përpiqen të rivendosin kontrollin, por ata tashmë kanë humbur trupat e tyre tokësore dhe shumë burime.
A do të mbetet opsioni bërthamor mjeti i fundit? Bombardimi i Arktikut me një armë bërthamore, a do të ishte një paralajmërim i mirë për SHBA-në?
Putini aktual mund të jetë shumë më i gatshëm për të marrë rreziqe, sesa ai i vjetri që njihnim. Duhet të jemi të kujdesshëm kur përjashtojmë se ai mund të jetë gati për të shkuar larg. Por prapëseprapë, unë mendoj se masat bërthamore që ai mori kanë qenë kryesisht për sinjalizimin. Ata kanë qenë atje si një përpjekje për të frikësuar Perëndimin dhe jo si masa serioze. Diçka si bombardimi i Arktikut do të ishte i mundur. Por kinezët do të ishin shumë të pakënaqur me nuklearizimin e këtij konflikti. Kinezët nuk janë miq të mëdhenj të rusëve për momentin, por ata janë miqtë e vetëm seriozë. Bombardimi i Arktikut do t’i tjetërsonte ata.
Po përdorimi nga Rusia i një arme të vogël bërthamore taktike në Ukrainë?
Edhe pse Rusia ka ende disa armë bërthamore taktike, këto armë nuk janë përdorur apo testuar për më shumë se 20 vjet. Në thelb, nuk ka njeri brenda ushtrisë ruse që di ta bëjë këtë. Ata mund t’i lëvizin raketat me koka luftarake në zonë, por nuk dinë si t’i përdorin ato dhe cilat do të jenë pasojat e vërteta. Literalisht, do t’u duhej të lexonin manualet.
Së fundi, Putin e sheh Ukrainën si një shtet përfaqësues. Për të nuk është një luftë me Ukrainën. Është një luftë me Perëndimin. A duhet të zgjohemi duke kuptuar se tashmë jemi në luftë me Rusinë?
Po, absolutisht, jemi. Duhet vetëm njëra palë për të filluar një luftë. Ai nuk po pushton shtetet e NATO-s. Por po, ne jemi. Absolutisht, ne kemi qenë për një kohë të gjatë.