Nga MekuliPress
Në politikë, shpesh flitet për ideale, drejtësi dhe moral. Por realiteti është më i ftohtë, më i ndërlikuar dhe shpesh më i pamëshirshëm. Pikërisht këtu hyn në lojë Makiaveli, mendimtari që e zhveshi pushtetin nga iluzionet dhe na mësoi ta shohim politikën ashtu siç është, jo siç do të donim të ishte.
Makiavelizimi – arti i pushtetit pa iluzione
Makiavelizimi nuk është thjesht një ide, por një mënyrë të menduari për pushtetin. Ai buron nga mendimi i Niccolo Machiavellit, filozofit dhe diplomatit të Firences, i cili në shekullin XVI guxoi të thotë atë që të tjerët nuk e pranonin: se politika nuk udhëhiqet vetëm nga morali, por nga nevoja për të mbijetuar dhe sunduar me efektivitet.
Në thelb, makiavelizimi e sheh pushtetin si një art të ftohtë strategjie. Pushtetari i vërtetë nuk e ndjek virtytin moral, por virtù, aftësinë për të vepruar me zgjuarsi, forcë dhe vendosmëri, për t’i bërë gjërat të ndodhin pavarësisht fatit (fortuna).
Ai që mendon në mënyrë makiaveliste nuk pyet “çfarë është e drejtë?”, por “çfarë funksionon?”. Për Makiavelin, është më mirë të të kenë frikë sesa të të duan; sepse frika është e qëndrueshme, ndërsa dashuria është e paqëndrueshme.
Të jemi të qartë, Makiavelizimi nuk promovon mizorinë, por realizmin politik. Ai pranon se njerëzit janë të dobët, egoistë dhe të ndjeshëm ndaj dukjes. Prandaj pushteti kërkon jo vetëm forcë, por edhe mjeshtëri në krijimin e perceptimeve.
Në thelb, Makiaveli ishte realist. Ai nuk e përçmonte moralin, por e kuptonte kufirin e tij në një botë të ashpër e të paparashikueshme. E dinte se drejtësia dhe mëshira janë virtyte të larta, por bëhen të pavlefshme nëse një sundimtar nuk arrin të mbrojë shtetin dhe popullin e tij.
Ai jetoi në një kohë kur Firenca ishte e rrethuar nga armiq dhe tradhti, kur mbretërit e huaj ndërronin territore sikur të ishin letra bixhozi. Në atë realitet, idealizmi ishte luks që pak mund ta përballonin.
Në një botë ku idealizmi shpesh dështon përballë interesit, makiavelizimi mbetet kujtesa e ftohtë se politika nuk është për të përrallat e virtytit, por për ata që dinë ta lexojnë njeriun dhe realitetin ashtu siç është.
Kur Makiaveli takohet me Kosovën
Nëse e shikojmë politikën e Kosovës në dritën e Makiavelit, ajo përballet me të njëjtat dilema që ai përshkroi pesë shekuj më parë: mes idealizmit dhe efektivitetit, mes moralit dhe mbijetesës.
1. Realizëm mbi idealizëm.
Politika në Kosovë shpesh dominohet nga retorika morale e patriotike, por rezultatet konkrete mbeten të pakta. Makiaveli do të thoshte: “Është mirë të jesh i drejtë, por më e rëndësishme është të jesh i dobishëm.” Shteti forcohet jo me fjalë, por me zbatim të qëndrueshëm të ligjit dhe institucione funksionale. (Kujtojmë këtu veprimet e guximshme të shtetit të Kosovës në veri -largimi i dinarit, rexhistrimet e veturave në emër të serbisë, mbyllja e institucioneve të Serbisë brenda Kosovës, mbrojtja heroike e veriut kundër sulmit serb ndaj Republikës së Kosovës)
2. Kupto natyrën e njeriut.
Një lider i mençur duhet të kuptojë psikologjinë e qytetarit, emocionet, ndjenjën e padrejtësisë, nevojën për dinjitet. Makiaveli e dinte se njerëzit votojnë më shumë me zemër sesa me arsye. Politikani i mençur i kupton këto impulse, por nuk i përdor për manipulim; i kthen në forcë për ndërtim.
3. Forca me maturi.
Makiaveli nuk lavdëron dhunën, por disiplinën. Një shtet që nuk zbaton ligjin për të gjithë, bie në kaos. Në Kosovë, kjo do të thotë: drejtësi pa hakmarrje politike dhe autoritet që lind respekt, jo frikë.
4. Dukja ka rëndësi.
Në një epokë të rrjeteve sociale, imazhi është armë politike. Makiaveli do të këshillonte: “Duku i drejtë, edhe kur vepron me zgjuarsi.” Lidershipi duhet të ndërtojë besim përmes komunikimit të qartë dhe koherencës midis fjalëve dhe veprimeve.
5. Përgatitu për fatin.
Kosova jeton në një realitet të pasigurt (diplomatikisht, ekonomikisht, dhe me një opozitë destruktive brenda vetes). Makiaveli do të thoshte: ndërto diga kundër përmbytjeve; pra, institucione të forta dhe strategji afatgjata që e bëjnë shtetin të qëndrueshëm ndaj krizave.
6. Bëhu dhelpër dhe luan.
Në arenën ndërkombëtare, Kosova duhet të jetë dhelpër në diplomaci dhe luan në mbrojtjen e interesit të saj kombëtar. Vetëm ai që di të jetë i mençur e i fortë njëkohësisht mund të fitojë respektin e aleatëve dhe kundërshtarëve.
Përfundim: një dozë e mençur makiavelizmi
Kosova nuk ka nevojë për cinizëm, por për maturinë strategjike që Makiaveli kërkonte. Jo për të manipuluar njerëzit, por për t’u bërë realistë, të qëndrueshëm dhe të aftë për të mbrojtur interesin shtetëror në një botë ku vetëm idealizmi shpesh nuk mjafton.
Në fund të fundit, ndoshta Makiaveli do të thoshte sot për ne:
“Mos kini frikë të mendoni me ftohtësi, sepse ai që sheh botën siç është, ka shansin ta ndryshojë ashtu siç do.”